Kilar, Wojciech

(1932-2013)

urodził się we Lwowie, studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach grę na fortepianie i kompozycję w klasie Bolesława Woytowicza. Dyplom ukończenia studiów z najwyższym odznaczeniem uzyskał w r. 1955. W latach 1955-58 był asystentem Woytowicza w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1957 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. Edukację muzyczną uzupełniał jako stypendysta rządu francuskiego w Paryżu w latach 1959-60; uczęszczał na zajęcia kompozycji Nadii Boulanger.

W 1977 został członkiem-założycielem Towarzystwa im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem. Przez wiele lat był również prezesem Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w Katowicach, a w latach 1979-81 pełnił funkcję wiceprezesa w jego Zarządzie Głównym. Wchodził także w skład Komisji Repertuarowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień".

Za swoją działalność artystyczną otrzymał wiele nagród, m.in. Nagrodę Fundacji im. Lili Boulanger w Bostonie (1960), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1967, 1975, 2003), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1975), Nagrodę Województwa Katowickiego (1971, 1976, 1980), Nagrodę miasta Katowic (1975, 1992), Nagrodę Państwową I stopnia (1980), Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1984), Nagrodę Artystyczną Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ "Solidarność" (1989), Nagrodę im. Wojciecha Korfantego (1995), Nagrodę Arcybiskupa Metropolity Katowickiego "Lux ex Silesia" (1995), Sonderpreis des Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen (1996), Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej (2000), Wielką Nagrodę Fundacji Kultury (2001), Diamentowy Laur (2003), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki w dziedzinie muzyki (2003), Śląską Nagrodę im. Juliusza Ligonia (2003), Złotego Hipolita (2004), Nagrodę TV Polonia za sławienie Polski i polskości (2004), Nagrodę Godła Promocyjnego Śląski Oskar (2005), Animus Silesiae, przyznawaną przez Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" dla wybitnych osobistości i autorytetów (2006), Feniksa, przyznawanego przez Związek Polskich Kawalerów Maltańskich twórcom sięgającym do tradycji chrześcijańskiej (2008), nagrodę Totus Fundacji Konferencji Episkopatu Polski "Dzieło Nowego Tysiąclecia" (2009), Honorową Nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego (2011), Złotego Fryderyka za całokształt twórczości (2012), Złotą Polską Muzę - wyróżnienie przyznawane przez Stowarzyszenie Muzyki Polskiej (2012), oraz Nagrodę Honorową Koryfeusza Muzyki Polskiej (2012). Od 1998 był honorowym obywatelem miasta Rzeszowa, a od 2006 - Katowic i Wodzisławia Śląskiego. Dwukrotnie nadano mu tytuły doktora honoris causa -Uniwersytetu Opolskiego (1998) i Uniwersytetu Śląskiego (2012). Ponadto otrzymał wiele nagród za muzykę filmową, m.in. w 1975 na Festiwalu Filmów Polskich w Gdańsku za muzykę do Ziemi obiecanej (reż. Andrzej Wajda), w 1980 Prix Louis Delluc za muzykę do filmu animowanego Le Roi et l'oiseau (reż. Paul Grimault), w 1981 na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cork w Irlandii za muzykę do Da un paese lontano: Papa Giovanni Paolo II (reż. Krzysztof Zanussi), w 1992 za muzykę do filmu Bram Stoker's Dracula (reż. Francis Ford Coppola) Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Kompozytorów, Autorów i Producentów i nagrodę Best Score Composer for a 1992 Horror Film w San Francisco, w 2001 Philip Award za całokształt twórczości na III TP S.A. Music & Film Festival, w 2006 Nagrodę Orła Polskiej Akademii Filmowej za muzykę do filmu Persona non grata (reż. Krzysztof Zanussi). W 1991 przyznano mu Nagrodę Komitetu Kinematografii, a w roku 2010 otrzymał 24. Tarnowską Nagrodę Filmową za całokształt twórczości i wkład w polską kinematografię. Wojciech Kilar został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002) oraz Orderem Orła Białego, odznaczeniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego "w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej i za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej" (2012). W 1991 roku Krzysztof Zanussi nakręcił o nim film pt. Wojciech Kilar, a w 2013 roku Violetta Rotter-Kozera i Zdzisław Sowiński stworzyli film pt. Wojciech Kilar. Credo.

www.polmic.pl

Wybrane utwory (od 1980): Exodus na chór mieszany i orkiestrę, tekst łaciński (1981), Victoria na chór mieszany i orkiestrę, tekst łaciński (1983), Angelus na sopran, chór mieszany i orkiestrę, tekst łaciński (1984), Orawa na orkiestrę kameralną (1986), Choralvorspiel na orkiestrę kameralną (1988), Króluj nam, Chryste na głos i fortepian (1995), Jakżeż ja się uspokoję na głos i fortepian do słów S. Wyspiańskiego (1995), Requiem dla Ojca Kolbego na smyczki, fortepian, czelestę, harfę i kotły (1996), Koncert fortepianowy (1997), Agnus Dei na chór mieszany a cappella (1997), Missa pro pace na kwartet solistów, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1999-2000), Introitus na organy (2000), Symfonia nr 3 "September Symphony" (2003), Lament na chór mieszany (2003), Symfonia nr 4 "Sinfonia de motu" na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2005), Ricordanza na orkiestrę smyczkową (2005), Magni cat na głosy solowe, chór i orkiestrę (2006), Symfonia nr 5 "Adwentowa" na chór mieszany i orkiestrę (2007), Te Deum na głosy solo, chór i orkiestrę (2008), Hymn paschalny na chór mieszany (2008), Veni Creator na chór mieszany i orkiestrę smyczkową (2008), Uwertura uroczysta na orkiestrę (2010), Koncert fortepianowy nr 2 (2011), Lumen na chór mieszany a cappella (2011), Sonety do Laury na baryton i fortepian (2012), Modlitwa do Małej Tereski na chór mieszany a cappella (2013).

Muzyka do ponad 100 filmów fabularnych, w tym Jane Campion (Portret damy), Francisa Forda Coppoli (Bram Stoker's Dracula), Jamesa Graya (Królowie nocy), Pierre'a Grimaulta, Krzysztofa Kieślowskiego, Kazimierza Kutza, Marcela Łozińskiego (Poste restante), Marka Piwowskiego (Rejs), Andrzeja Wajdy (m.in.: Ziemia obiecana, Korczak, Pan Tadeusz, Zemsta), Krzysztofa Zanussiego (m.in. Da un paese lontano, Paradigme du le pouvoir du mal, Cwał, Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową, Suplement, Persona non grata, Czarne słońce, Serce na dłoni) i Romana Polańskiego (m.in. Śmierć i dziewczyna, Dziewiąte wrota i Pianista).