Aa, Michel van der

ur. w 1970. Interdyscyplinarny twórca muzyki współczesnej, łączący kompozycję z filmem, reżyserią i pisaniem scenariuszy. Z równą swobodą sięga po klasyczne instrumenty, głosy wokalne, dźwięki elektroniczne, aktorów, teatr i wideo. Studiował początkowo reżyserię dźwięku w Królewskim Konserwatorium w Hadze, a następnie kompozycję u Diderika Wagenaara, Giliusa van Bergeijka i Louisa Andriessena na tej samej uczelni. Studiował także reżyserię filmową (New York Film Academy, 2002) i teatralną (Lincoln Center Theater Director's Lab, 2007).

Współpracował z licznymi artystami z wielu dyscyplin, m.in. muzykami takimi jak Sol Gabetta, Barbara Hannigan, Janine Jansen, Christianne Stotijn i Roderick Williams, portugalską wykonawczynią fado Aną Mourą, muzykami popowymi, jak Kate Miller-Heidke i These New Puritans oraz sławnymi aktorami jak Klaus Maria Brandauer, Samuel West i João Reis. Z angielskim powieściopisarzem Davidem Mitchellem współtworzył swoje czwarte dzieło teatru muzycznego - Sunken Garden, "okultystyczną operę filmową", powstałą na zamówienie English National Opera, Toronto Luminato Festival, Opery w Lyonie, Holland Festival i londyńskiego Barbican Centre.

Jego muzykę wykonują zespoły i orkiestry na całym świecie, w tym Musikfabrik, ICE, Tokyo Sinfonietta, Ensemble Modern, Freiburg Baroque Orchestra, Melbourne Symphony, BBC Symphony, Seattle Chamber Players, SWR Orchestra Baden-Baden & Freiburg, Asko | Schönberg ensemble, Amsterdam Sinfonietta, londyńska Phiharmonia i Avanti! Chamber Orchestra. Jako kompozytor został wyróżniony na Perth Tura New Music Festival i Holland Festival. Regularnie pojawia się na Berliner Festspiele, Biennale w Wenecji, Donaueschinger Musiktage, Gaudeamus Music Week, Operze w Lyonie, Festiwalu w Huddersfield i Warszawskiej Jesieni. Jego utwory wykonano także w ramach Festival d'Automne w Paryżu, Los Angeles Philharmonic New Music Series, Festiwalu w Lucernie i Szlezwiku-Holsztynie, Tokyo Suntory Summer Music Festival, Moscow Music Week i Ultima Festival w Oslo.

Zdobył uznanie za dzieła multimedialne: opery One, After Life i The Book of Disquiet, a także Up-Close i Transit na fortepian i wideo, w których reżyserował elementy filmowe i sceniczne. Jego opery wystawiono w kilkunastu krajach.

W 1999 jako pierwszy kompozytor holenderski otrzymał prestiżową nagrodę Gaudeamus. Wśród jego innych wyróżnień są Nagroda im. M. Vermeulena (2003), grant kompozytorski Siemensa (2005), Nagroda im. C. Köhler za reżyserię i utwory interdyscyplinarne (2005), Nagroda im. P. Hindemitha (2006) i Nagroda im. M. Kagela (2013). W 2013 otrzymał Nagrodę Grawemeyera w dziedzinie kompozycji za dzieło multimedialne Up-Close, a w 2015 - prestiżową holenderską Nagrodę im. Vermeera.

W 2007 na zamówienie orkiestry Concertgebouw skomponował cykl pieśniowy Spaces of Blank, od 2011 natomiast jest stałym kompozytorem tego zespołu, dla którego napisał także Koncert skrzypcowy (2014, dla skrzypaczki Janine Jansen). W ostatnich latach nawiązał bliskie kontakty z Barbican Centre, gdzie odbyło się wykonanie jego After Life i Up-Close, a w kwietniu 2013 r. - światowa premiera Sunken Garden.

W 2010 Michel van der Aa założył Disquiet Media, niezależną wytwórnię multimedialną publikującą jego dzieła, w 2012 zaś - Disquiet TV, wirtualne audytorium internetowe do wykonań muzyki współczesnej.

Wiosną 2016 w amsterdamskiej Muziekgebouw aan 't IJ odbyła się premiera Blank Out, nowej opery kameralnej na sopran, baryton i film trójwymiarowy. Wykonawcami byli Miah Persson, Roderick Williams, Niderlandzki Chór Kameralny i Holenderska Opera Narodowa.

Materiał muzyczny używany przez van der Aa nie poddaje się prostej analizie - wciąż oscylując pomiędzy statyką a silną energią, konkretem i abstrakcją, brzmieniami akustycznymi i elektronicznymi, "czystymi" i przetworzonymi, nowymi i przypominanymi. Aspekt wizualny jest w jego twórczości często równie istotny jak dźwiękowy; kompozytor regularnie sięga po techniki cyfrowe i audiowizualne, które nie są jedynie powierzchownymi efektami, lecz rdzeniem jego artystycznego doświadczenia.

"Van der Aa nie jest awangardzistą, który bezlitośnie straszy słuchaczy, ezoterycznym metafizykiem ani egzaltowanym neoromantykiem. Poszukuje sensu życia, łącząc surowe brzmienia z zamiłowaniem do ostrych rytmów i gęstej aury brzmieniowej" (Reinhard Brembeck, "Süddeutsche Zeitung").

Wybrane utwory: Auburn na gitarę i taśmę (1994), Oog na wiolonczelę i taśmę (1995), Now [in fragments] na sopran, klarnet, wiolonczelę i taśmę (1995), Sparing at the Space na orkiestrę kameralną (1995-96), Span na zespół i taśmę (1996), Between na kwartet perkusyjny i taśmę (1997), Wake na perkusję (1997), Solo for Percussion (1997), Quadrivial na flet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1997), Double na skrzypce i fortepian (1997), Faust na zespół i taśmę (1998), Above na zespół i taśmę (1999), Caprice na skrzypce (1999), Writing to Vermeer, ścieżka dźwiękowa (1999), Attach na zespół i taśmę (1999-2000), Selfrough na orkiestrę (2000), The New Math(s), muzyka filmowa (2000), Here [to be found] na sopran, orkiestrę kameralną i taśmę (2001), Vuur na zespół i taśmę (2001), Here [in circles] na sopran i zespół (2002), Just Before na fortepian i taśmę (2002), Passage, muzyka filmowa (2002), One, opera kameralna na sopran, wideo i taśmę (2002), Memo na skrzypce i magnetofon przenośny (2003), Here [enclosed] na orkiestrę kameralną i taśmę (2003), Solitaire na skrzypce i taśmę (2003), Second Self na orkiestrę i taśmę (2004), Imprint na orkiestrę barokową (2005), After Life, opera (2005-06), Mask na zespół i taśmę (2006), Spaces of Blank, cykl pieśni na mezzosopran, orkiestrę i taśmę (2007), The Book of Disquiet, teatr muzyczny na aktora, zespół i wideo (2008), Rekindle na flet i taśmę (2009), Transit na altówkę i fortepian (2009), Up-close na wiolonczelę, smyczki i film (2010), Sunken Garden, opera filmowa (2011-12), Miles Away na mezzosopran, skrzypce, kontrabas i fortepian (2012), And How Are You Today na mezzosopran, kontrabas i fortepian (2012), Hysteresis na klarnet, zespół i taśmę (2013), Koncert skrzypcowy (2014), The Book of Sand, interaktywny cykl pieśni (2015), Blank Out, opera kameralna (2015-16), Reversal na orkiestrę (2016), Shelter na chór (2017), Inside Someone Else's Head na skrzypce i kontrabas (2017).