INORI (Karlheinz Stockhausen)
komponowane było w latach 1973–74. Od światowej premiery 18 października 1974 w ramach Festiwalu Nowej Muzyki w Donaueschingen (Niemcy) wykonywane było wielokrotnie w salach koncertowych i teatrach z udziałem prowadzonej przeze mnie orkiestry (lub z taśmą) oraz jednego tancerza-mima (bądź 2–3 w układzie symultanicznym).
Japońskie słowo INORI oznacza modlitwę, inwokację, adorację.
Cała kompozycja rozwija się z jednej podstawowej formy (formuły), która powstała pierwsza. Obejmuje trzynaście różnych dźwięków oraz dwa powtórzone na zakończenie. Owym trzynastu dźwiękom odpowiada trzynaście temp, poziomów dynamiki, barw instrumentalnych oraz gestów modlitewnych (+ dwa gesty zamykające).
Forma (formuła) podstawowa składa się z pięciu odcinków oddzielonych echami i pauzami. W postaci wyjściowej trwa ona około minuty.
Wszelkie wymiary i relacje makroformy stanowią projekcję formuły początkowej; projekcja trwa około godziny. Owe pięć odcinków odpowiada w wielkiej formie pięciu sekcjom trwającym odpowiednio mniej więcej 12 – 13 – 6 – 9 – 18 minut. Oprócz nich pojawiają się także: beztaktowy odcinek transcendencji (w polifonicznym fragmencie między Spiralą a Adoracją), fermaty oraz długie zakończenie – indiańskie dzwony solo.
W pierwszej sekcji rozwija się rytm, w drugiej dynamika, w trzeciej melodia, w czwartej harmonia, a w piątej polifonia.
Całe dzieło rozwija się jak swoista historia muzyki, począwszy od jej pierwotnych zaczątków, a na dniu dzisiejszym skończywszy.
U zarania rytmu poszczególne wartości z formuły zaczynają – jedna po drugiej – pulsować regularnie, a każda zyskuje w tym procesie własne tempo. Barwa i gesty modlitewne zmieniają się wraz z każdą zmianą tempa. Początkowo zatem służą wyłącznie rozwojowi rytmu i dopiero pod koniec utworu zyskują pewną niezależność.
Rozwój poziomu dynamiki oraz dynamicznej osłony poszczególnych wartości oparty jest na skali dwunastu poziomów dynamicznych. Skala ta obejmuje 60 stopni, od najdelikatniejszych po najgłośniejsze. Różnicę pomiędzy nimi wyznacza liczba instrumentów grających pojedynczy dźwięk jednocześnie. Na przykład: stopień I = flet solo pianissimo; II = dwa flety pianissimo; III = klarnet i skrzypce pianissimo, IV = flet, klarnet i skrzypce pianissimo… itd. aż do fortissima 60 fletów, czterech obojów, czterech klarnetów, czterech trąbek i 26 par skrzypiec łącznie.
Gesty modlitewne są dokładnie zsynchronizowane z orkiestrą (taśmą), a wykonywane przez dwóch tancerzy-mimów tańczących na podwyższeniu w środ ku sceny. Gest rąk złożonych w okolicy serca, tuż przy klatce piersiowej, odpowiada środkowemu dźwiękowi G (powyżej środkowego C), dynamicznemu poziomowi pianissimo oraz najdłuższej wartości rytmicznej. Wraz ze wzrostem odchylenia rąk od ciała następuje crescendo od pianissimo do forte fortissimo, przechodzące przez wszystkie 60 stopni.
Podnoszone lub opuszczane dłonie odpowiadają zmianom wysokości dźwięku. Ten pionowy ruch podlega podziałowi według chromatycznej skali obejmującej trzy oktawy.
Stopniowe odwiedzenie rąk na zewnątrz ku lewej i prawej stronie łączy się z następstwem regularnie skracanych wartości rytmicznych.
Poszczególne gesty modlitewne używane są jak barwa i tempo.
Z biegiem utworu – zgodnie ze ścisłymi relacjami łączącymi gesty, kroki muzyczne i interwały – nawet czysto muzyczne zmiany odbierane są jako modlitwa.
WYKŁAD O HU (LECTURE ON HU) służy za wprowadzenie do utworu INORI. Artysta wyjaśnia w nim strukturę i formę INORI, a także najistotniejsze związki łączące gesty modlitewne i zdarzenia akustyczne.
