WARSZAWSKA GRUPA GAMELANOWA

(WGG)

gamelan (z jawajskiego "uderzanie") to - jak sama nazwa sugeruje - orkiestra złożona głównie z instrumentów perkusyjnych: metalofonów (gongów i instrumentów sztabkowych wykonanych najczęściej z brązu) oraz ksylofonów, membranofonów (dwumembranowych bębnów cylindrycznych), uzupełnionych chordofonami (smyczkową lutnią rebab, cytrą, rzadziej skrzypcami) i aerofonami (bambusowym fletem lub rodzajem oboju). Przez autochtonów gamelan jest postrzegany nie jako zespół pojedynczych instrumentów, ale raczej jako jedna, nierozerwalna całość. W przeciwieństwie do zespołów czy orkiestr funkcjonujących w kręgu cywilizacji Zachodu, stanowiących zwykle zbiór niezależnych od siebie instrumentów, gamelan składa się z narzędzi dźwiękowych, którymi, poza nielicznymi wyjątkami, nie można posługiwać się jako instrumentami solowymi. Muzyka gamelanowa, przez Jawajczyków zwana też karawitanem, jest zatem muzyką typowo zespołową, a od realizujących ją wykonawców wymaga ścisłej, precyzyjnej kooperacji. Analiza repertuaru gamelanowego i obserwacja zależności pomiędzy grą poszczególnych instrumentów pozwalają dostrzec obok piękna natury estetycznej jej nadzwyczajne uporządkowanie, logikę formy, można by powiedzieć: piękno matematyczne. Mimo że gamelan kojarzony jest przez ludzi Zachodu z całą Indonezją, w rzeczywistości w skali całego ogromnego archipelagu indonezyjskiego wydaje się on zjawiskiem lokalnym, ograniczającym się do wysp Jawa, Bali, a po części również południowej Sumatry i Lomboku. Spośród ponad 300 grup etnicznych zamieszkujących Indonezję gamelan używany jest właściwie tylko przez Jawajczyków, Sundajczyków, Madurów, Malajów, Balijczyków i Sasaków. Gamelan gedhe lub gamelan ageng (jaw. "wielki gamelan"), którego można będzie posłuchać na koncercie, ewoluował i rozwijał się przy ośrodkach władzy dawnych królestw jawajskich, a później przy dworach (tzw. kratonach) sułtanów Yogyakarty i Surakarty, gdzie grał dla rozrywki arystokracji, uświetniał ceremonie dworskie oraz towarzyszył tańcom i różnym formom dramatu wayang. Funkcje te gamelan spełnia do czasów nam współczesnych.

Warszawska Grupa Gamelanowa jest pierwszym w Polsce zespołem prezentującym jawajską muzykę gamelanową. Grupa powstała w 2001 roku na bazie zespołu warsztatowego działającego przy Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. WGG prowadzona jest przez pana Soegijanto, Jawajczyka od wielu lat mieszkającego w Polsce, oraz muzyków mających za sobą studia gry na gamelanie na uczelniach artystycznych Jawy Środkowej: Dawida Martina, Tomasza Matlingiewicza i Marię Szymańską-Ilnatę. Zespół specjalizuje się w wykonywaniu tradycyjnej muzyki jawajskiej (karawitan Jawa), ale w swoim repertuarze ma również utwory z nurtu muzyki popularnej (dangdut, campur sari), jak i kompozycje współczesnych twórców. Ponadto grupa wykonuje również spektakle jawajskiego teatru cieni wayang kulit. WGG koncertowała w wielu miastach Polski, biorąc udział w takich imprezach, jak IV i V Toruński Festiwal Nauki i Sztuki, VIII Festiwal Nauki w Warszawie, V i VII Crossdrumming Festival - Międzynarodowy Festiwal Sztuki Perkusyjnej w Warszawie, Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny "Źródła i Inspiracje" w Krakowie (wspólny występ z artystami z Yogyakarty), Festiwal Kultur Świata "Okno na świat" w Gdańsku, obchody Międzynarodowego Dnia Uchodźcy, Pobocza Folku w Parchowie (wspólny koncert z kwartetem jazzowym Leszka Kułakowskiego) czy Wielokulturowe Street Party "Cały świat w Warszawie". W 2012 zespół uczestniczył w obchodach Roku Johna Cage'a w Polsce, biorąc udział w wykonaniu Musicircus podczas lubelskiej Nocy Kultury i dając koncert podczas konferencji "Czy cisza jest muzyką " w stulecie urodzin Johna Cage'a w Akademii Muzycznej w Łodzi.

W 2014 roku WGG wystąpiła w Pałacu Prezydenckim dla prezydentów Polski i Indonezji, a także wzięła udział w Warszawskiej Jesieni, gdzie wykonała utwór Gending Bonang indonezyjskiego kompozytora Michaela Asmary. Wiosną 2015 zespół uczestniczył gościnnie w trasie koncertowej indonezyjskiego pianisty jazzowego Dwikiego Dharmawana. Grupa uczestniczyła również w festiwalach teatralnych, m.in. w Festiwalu Cieni zorganizowanym przez Teatr Groteska w Krakowie, Festiwalu Małe Betlejem w Teatrze im. Andersena w Lublinie oraz spotkaniach teatralnych Teatr Wielu Kultur w Muzeum Śląskim w Katowicach, prezentując przedstawienia tradycyjnego jawajskiego teatru cieni wayang kulit. Ponadto zespół występował również za granicą (koncerty w Pradze), a kilku muzyków WGG koncertowało w Indonezji w ramach wspólnych projektów z tamtejszymi artystami.