Omaggio a György Kurtág
- Luigi Nono
Utwór powstał na bazie improwizacji Roberta Fabbricianiego, Ciro Scarponiego i Giancarla Schiaffniego w Studiu Eksperymentalnym Fundacji Heinricha Strobla we Fryburgu Bryzgowijskim. Kierowani przez Nona i wspomagani przez aparaturę elektroniczną trzej soliści odkryli, że pewne dźwięki w skrajnych rejestrach, grane na pograniczu słyszalności, mocno zbliżają się w brzmieniu do tonów sinusowych (bez alikwotów) w muzyce elektronicznej. W grupowym wykonaniu nie dało się już odróżnić tożsamości i umiejscowienia źródła dźwięku. Do tych statycznych i nieokreślonych dźwięków Nono dodał głos altowy, który śpiewa w całym zakresie skali głosu fonemy z imienia i nazwiska adresata dedykacji utworu.
Pod względem formy utwór składa się z czternastu epizodów o zróżnicowanym czasie trwania, przedzielonych fermatą lub długą pauzą generalną (najdłuższa powinna trwać ponad minutę, lecz wskazanie to rzadko bywa realizowane). Epizodami rządzą rozmaite zasady: mikrointerwałowe ciążenia wokół jednej nuty z wychyleniem do niektórych składowych spektrum, chromatyczna ekspansja od podstawowego interwału (często kwinty), modulacja barwowa poprzez nakładanie trylów. Partie głosu altowego charakteryzuje owa "statyczna wirtuozeria", którą Nono rozwinął w grze na instrumentach dętych: trudności nie leżą tu w wykonywaniu akrobatycznych skoków interwałowych bądź szybkich czy rytmicznie skomplikowanych gur, lecz w realizacji możliwie najbardziej płynnego przejścia od oddechu do dźwięku, między dźwiękiem "z powietrzem" i dźwiękiem czystym, w dokładnej intonacji mikrointerwałowej, w crescendach wykonywanych w wąskim zakresie dynamiki pianissimo. Głos rozbrzmiewa jakby w dużym oddaleniu i często nie da się go odróżnić od instrumentów. W jednym z przykuwających uwagę momentów głos altowy, który do tej chwili poruszał się w obszarach rejestru niskiego i średniego, śpiewa dłużej przetrzymane gis dwukreślne i opuszcza dźwięk skokiem na dolną kwintę, a nowy dźwięk stabilizuje się na fermacie, by potem zaniknąć - w partyturze Nona zaznacza come sospeso, interrotto ("jak zawieszony, przerwany"), odsyłając w ten sposób do klimatu Il canto sospeso, utworu skomponowanego w roku 1956 do tekstów skazanych na śmierć członków europejskiego ruchu oporu.
Gianmario Borio