Baird, Tadeusz

(1928-1981)

kompozycję studiował prywatnie w czasie okupacji u Bolesława Woytowicza i Kazimierza Sikorskiego. Regularne studia kompozytorskie odbył po wojnie w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej pod kierunkiem Piotra Rytla i Piotra Perkowskiego (1947-51). Uczył się również gry na fortepianie u Tadeusza Wituskiego, a w latach 1948-51 studiował muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Był jednym z inicjatorów Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Od 1974 wykładał w warszawskiej Akademii Muzycznej, w 1977 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego i objął Katedrę Kompozycji w tej uczelni. W 1979 został członkiem Akademie der Künste der DDR, od 1976 przewodniczył polskiej sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej.

Był laureatem wielu nagród krajowych i zagranicznych. W 1958 za Cztery eseje na orkiestrę otrzymał I nagrodę w Konkursie im. G. Fitelberga. Trzykrotnie zdobył I lokatę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu: w 1959 za Cztery eseje na orkiestrę, w 1963 za Wariacje bez tematu na orkiestrę, w 1966 za Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną. Trzykrotnie wyróżniony został Nagrodą Państwową (w tym za całokształt twórczości w 1964). Za Erotyki na sopran i orkiestrę uzyskał w 1962 Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, otrzymał także doroczną nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za całokształt twórczości (1966), Nagrodę Artystyczną miasta stołecznego Warszawy (1970) i Nagrodę Prezesa Rady Ministrów oraz medal Komisji Edukacji Narodowej (1979). W 1981 został pośmiertnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy. Wśród zagranicznych nagród Tadeusza Bairda można wymienić Nagrodę Muzyczną Miasta Kolonii (1963) oraz nagrody: im. S. Kusewickiego (1968), A. Jurzykowskiego (1971), A. Honeggera (1974) i Medal im J. Sibeliusa (1976).

Wybrane utwory: Sonatina na fortepian nr 1 i nr 2 (1949, 1952), Sinfonietta na orkiestrę (1949), Koncert fortepianowy (1949), Uwertura w dawnym stylu na orkiestrę (1950), I Symfonia (1950), Colas Breugnon, suita w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową z fletem (1951), Uwertura giocosa na orkiestrę (1952), II Symfonia "Sinfonia quasi una fantasia" (1952), Trzy pieśni do tekstów starowłoskich na sopran, trzy altówki i wiolonczelę (1952), Dwa kaprysy na klarnet i fortepian (1953), Koncert na orkiestrę (1953), Suita liryczna, cztery pieśni na sopran z towarzyszeniem orkiestry do słów J. Tuwima (1953), Divertimento na flet, obój, klarnet i fagot (1956), Cztery sonety miłosne do słów Szekspira na baryton i orkiestrę (1956, II wersja - na baryton, smyczki i klawesyn, 1969), Cassazione per orchestra (1956), Kwartet smyczkowy (1957), Cztery eseje na orkiestrę (1958), Ekspresje na skrzypce i orkiestrę (1959), Egzorta na głos recytujący, chór i orkiestrę symfoniczną do tekstów starohebrajskich (1960), Erotyki, sześć pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar (1961), Etiuda na orkiestrę wokalną, perkusję i fortepian (1961), Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną (1962), Pieśni truwerów na alt lub mezzosopran, dwa flety i wiolonczelę do tekstów staroprowansalskich (1963), Muzyka epifaniczna na orkiestrę symfoniczną z koncertującą wiolonczelą, fletem i klarnetem (1963), Jutro, dramat muzyczny wg Josepha Conrada (1964-66), Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną (1964), Cztery pieśni do słów Vesny Parun na mezzosopran i orkiestrę kameralną (1966), Cztery nowele na orkiestrę kameralną (1967), Sinfonia breve (1968), Pięć pieśni do słów Haliny Poświatowskiej na mezzosopran i orkiestrę kameralną (1968), III Symfonia (1969), Goethe-Briefe, kantata na baryton, chór mieszany i orkiestrę (1970), Play na kwartet smyczkowy (1971), Psychodrama na orkiestrę (1972), Koncert na obój i orkiestrę (1973), Elegeia na orkiestrę (1973), Concerto lugubre na altówkę i orkiestrę (1975), Sceny (Rozmowa, spór i pojednanie) na wiolonczelę, harfę i orkiestrę (1976-77), Wariacje w formie ronda na kwartet smyczkowy (1978), Canzona na orkiestrę (1980), Głosy z oddali, trzy pieśni do słów J. Iwaszkiewicza na baryton i orkiestrę (1981).