ORKIESTRA FILHARMONII NARODOWEJ

Pierwszy koncert w Filharmonii Warszawskiej odbył się 5 listopada 1901 r. w nowo wybudowanym gmachu u zbiegu ul. Jasnej i Moniuszki. Orkiestrą dyrygował współzałożyciel Filharmonii i jej pierwszy dyrektor artystyczny Emil Młynarski, a jako solista wystąpił Ignacy Jan Paderewski, kompozytor i pianista znajdujący się wówczas u szczytu światowej kariery, jeden z fundatorów Filharmonii i przyszły mąż stanu. Paderewski wykonał swój Koncert fortepianowy a-moll oraz utwory solowe Chopina. Program koncertu zawierał ponadto dzieła Moniuszki, Żeleńskiego i Stojowskiego.

Filharmonia Warszawska w krótkim czasie osiągnęła wysoki poziom, stając się głównym ośrodkiem życia muzycznego na ziemiach polskich oraz jedną z najbardziej liczących się instytucji muzycznych w Europie. Już w pierwszym sezonie wystąpili tutaj niemal wszyscy słynni soliści tamtych czasów, m.in. Leopold Auer, Aleksander Bandrowski, Leopold Godowski, Fritz Kreisler, Maurycy Rosenthal, Eugène Ysaÿe, Artur Rubinstein, Pablo Sarasate. Spośród dyrygentów Filharmonia gościła w pierwszych latach m.in. Artura Nikischa, Edouarda Colonne’a i Richarda Straussa. Po ustąpieniu E. Młynarskiego świetne sezony symfoniczne prowadził z orkiestrą filharmoniczną Grzegorz Fitelberg, a po I wojnie – Zdzisław Birnbaum i ponownie E. Młynarski. W pierwszych latach po II wojnie Filharmonią Warszawską kierowali między innymi Olgierd Straszyński i Andrzej Panufnik. W styczniu 1950 r. dyrektorem i głównym dyrygentem został Witold Rowicki, który podjął się dzieła zorganizowania nowego zespołu. Pomimo trudnych warunków pracy, związanych z brakiem własnej siedziby (koncerty odbywały się m.in. w halach sportowych, potem w sali Roma), orkiestra dzięki staraniom Rowickiego stała się czołowym zespołem w Polsce. 21 lutego 1955 r. nastąpiło otwarcie nowego gmachu Filharmonii przy ul. Jasnej, wzniesionego w miejscu jej wcześniejszej siedziby, zniszczonej bombami niemieckimi. W tym dniu Filharmonia Warszawska otrzymała miano Filharmonii Narodowej. Nazwa ta podkreślała status najważniejszej instytucji muzycznej, jaki Filharmonia miała w Polsce.

W latach 1955–58 orkiestrą kierował Bohdan Wodiczko, wybitny promotor muzyki współczesnej, z którym współpracowali między innymi Arnold Rezler i Stanisław Skrowaczewski. Skład orkiestry został zmieniony i powiększony. Ogromne powodzenie, jakim cieszyły się wykonania muzyki XX wieku w Filharmonii Narodowej, przyczyniło się do powstania Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, który z czasem stał się jednym z najważniejszych festiwali tego rodzaju na świecie. W 1958 r. Witold Rowicki został ponownie mianowany dyrektorem artystycznym i pierwszym dyrygentem Filharmonii. Stanowisko to piastował do 1977 r. Jako dyrygenci współpracowali z orkiestrą w tym czasie Stanisław Wisłocki i Andrzej Markowski. W okresie sprawowania funkcji dyrektora przez Rowickiego zagraniczne wyjazdy koncertowe i występy w prestiżowych salach na całym świecie weszły na stałe do harmonogramu artystycznych działań orkiestry. 1 lipca 1977 r. dyrektorem artystycznym i dyrygentem Filharmonii Narodowej został mianowany Kazimierz Kord. Od początku swojej pracy z orkiestrą kładł on nacisk na wzbogacenie repertuaru, dzięki czemu w programie znalazły się wielkie formy oratoryjne i operowe. Nowym przedsięwzięciem był cykl koncertów „Filharmonia Narodowa prezentuje”, nagrywanych na żywo i utrwalanych na płytach przez Polskie Nagrania. Kazimierz Kord wraz z Witoldem Lutosławskim wykreowali pomysł festiwali muzyki współczesnej. Pierwszy taki festiwal odbył się już po śmierci kompozytora i na jego cześć został nazwany Forum Lutosławskiego.

W latach 1979–90 stanowisko zastępcy dyrektora artystycznego i dyrygenta Filharmonii Narodowej zajmował Tadeusz Strugała. Od 2002 do 2013 funkcje dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Narodowej pełnił Antoni Wit, który kontynuował linię repertuarową swoich poprzedników, wzbogacając programy o koncertowe wykonania dzieł operowych i muzyki polskiej. Ustanowił funkcję kompozytora sezonu artystycznego, którego dzieła obecne są w repertuarze i który współdziała w programowaniu koncertów z muzyką współczesną. W czasie kierownictwa Antoniego Wita znacznie zwiększyła się liczba nagrań. Pod jego batutą zespoły Filharmonii Narodowej zarejestrowały ponad 50 płyt, w tym prawie 40 dla Naxos. Wydawnictwa te otrzymały szereg nagród z prestiżową Grammy 2012 na czele, a ich repertuar składa się głównie z dzieł polskich kompozytorów: Karłowicza, Szymanowskiego, Lutosławskiego, Pendereckiego, Góreckiego, Kilara. Swoją kadencję Antoni Wit zakończył występem z Orkiestrą Filharmonii Narodowej (po raz pierwszy w jej historii) na festiwalu BBC Proms w Londynie w sierpniu 2013.

Od sezonu 2013/14 stanowisko dyrektora artystycznego objął Jacek Kaspszyk. Historyczny koncert pod jego batutą z udziałem Krystiana Zimermana podczas Warszawskiej Jesieni 2013 stał się jedną z kulminacji Roku Lutosławskiego (program: Koncert fortepianowy i III Symfonia Lutosławskiego) i otrzymał nagrodę Koryfeusz Muzyki Polskiej w kategorii Wydarzenie. Do końca 2015 orkiestra pod jego batutą nagrała trzy płyty dla Warner Classics.

Orkiestra Filharmonii Narodowej odbyła ponad 140 tournée na pięciu kontynentach. Występowała we wszystkich najważniejszych salach koncertowych, gorąco oklaskiwana przez słuchaczy i chwalona przez krytyków muzycznych za doskonałe, charyzmatyczne wykonania. Uczestniczyła również w wielu prestiżowych międzynarodowych festiwalach, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Pradze, Bergen, Lucernie, Montreux, Moskwie, Brukseli, Florencji, Bordeaux i Atenach, w festiwalu La Folle Journée w Nantes, Bilbao, Lizbonie i Tokio. Bierze udział regularnie w Międzynarodowych Konkursach Pianistycznych im. F. Chopina, w Międzynarodowych Festiwalach Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, Międzynarodowym Festiwalu „Chopin i jego Europa” i Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena. Nagrywa dla Polskiego Radia i Telewizji Polskiej, polskich i zagranicznych firm płytowych oraz na potrzeby filmu.

Od 2016 r. Filharmonia Narodowa cyklicznie transmituje wybrane koncerty przez internet.