czyli gra struktur aleatorycznych na jednym dźwięku harmonicznym – muzyka elektroniczna. Tytuł utworu jest anagramem słowa ALEA (łac. kości do gry), z przestawieniem dwóch liter na EL (elektroniczny). Materiał dźwiękowy stanowią wyłącznie tony proste, których skala częstotliwości tworzy ciąg arytmetyczny o stałej różnicy 25 Hz. Zbiór tych tonów można więc traktować jako szereg składowych harmonicznych jednego dźwięku o podstawie 25 Hz. W odróżnieniu od dźwięków naturalnych składowe harmoniczne są tu niezależne od podstawy i rozciągają się w górę aż do czterechsetnej składowej (10000 Hz).

Podobnie jak skala wysokościowa, również i skala czasu jest jednolita dla całego utworu. Jest to skala logarytmiczna, którą tworzy ciąg geometryczny o stałym czynniku 1,3 wychodzący od wartości 1 sekundy. Tak więc każdy następny czas skali jest dłuższy od poprzedniego w stosunku 1,3 : 1, a dowolny stopień skali ma wartość an = 1,3n sekundy. Najkrótszą jednostką jest 1,3-11 ≈ 0,056 sekundy, a najdłuższą 1,311 ≈ 18,4 sekundy.

Całość składa się z dziewięciu struktur stanowiących jakby wariacje tego samego materiału. Każda z nich oparta jest na innej zasadzie budowania struktur pionowych (układu wielotonów itp.), struktury czasów i struktury dynamicznej. Dla każdej ze struktur przyjęto arbitralnie szereg „zasad gry” albo algorytmów wyrażających dla każdego z parametrów zakres i sposób formowania. Wszystkie natomiast szczegóły, jak wybór poszczególnych częstotliwości, czasów, wartości poziomów natężenia i kierunków w układzie stereofonicznym – zostały ustalone za pomocą działań losowych, takich jak rzucanie kości, wykładanie przetasowanych kart, według uprzednio ułożonych kodów przypisujących danej liczbie punktów czy danym kartom określone wartości losowanych parametrów.

Kilka do kilkunastu losowań ustalało zatem szczegółowy układ każdej ze struktur. Losowania te nie były powtarzane ani też nie wprowadzano żadnych poprawek do raz wylosowanych wartości. Dźwiękowej realizacji utworu (metodami tradycyjnymi, poprzez zgrywanie i montaż) dokonano w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia między styczniem 1969 a czerwcem 1970. Realizacja ta, tak jak i przygotowana do druku partytura, stanowi tylko jedną z wielu możliwych realizacji tego utworu. Reguły gry sformalizowane w postaci algorytmów i zapisane w jednym z języków matematycznych, np. w Algolu, mogą stać się podstawą do realizacji automatycznej za pomocą komputera i odpowiedniego konwertera, pod warunkiem że komputer będzie miał możliwość korzystania z generatora liczb przypadkowych, a konwerter dysponować będzie wystarczającą liczbą kanałów (ok. 70).

W obecnej wersji utwór trwa niecałe 11 minut.

Włodzimierz Kotoński
(z książki programowej Warszawskiej Jesieni 1970)