to jeden z najważniejszych artystów swojego pokolenia. Studia kompozytorskie ukończone pod kierunkiem Kazimierza Sikorskiego (obok pianistycznych u Marii Wiłkomirskiej) pogłębiał w Paryżu u Nadii Boulanger. Zdobytą wiedzę wkrótce potem zaczął przekazywać młodym adeptom sztuki kompozytorskiej. Od 2002 roku jest profesorem kompozycji w Akademii Muzycznej w Łodzi, a od 2006 roku wykłada także na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
Dorobek kompozytorski artysty to m.in. pięć oper, formy instrumentalne od miniatur po kilkusetosobowe składy symfoniczne, muzyka teatralna, dzieła chóralne i pieśni. Wiele kompozycji zostało zarejestrowanych i wydanych na płytach Polskich Nagrań, DUX, ORF, Nonesuch, Thesis, Musical Observations (CP2), Collins Classics, Warner Classics i EMI.
Wyjątkowym rozdziałem w dorobku kompozytora jest muzyka unistyczna, której podstawy dała teoria unizmu wywodząca się z malarstwa Władysława Strzemińskiego. Szczególnie uprzywilejowanym instrumentem jest w każdym przypadku fortepian. Będąc koncertującym pianistą, Zygmunt Krauze może nie tylko komponować na ten instrument, ale z powodzeniem być wykonawcą własnych utworów. W 1966 roku otrzymał pierwszą nagrodę na Międzynarodowym Konkursie dla wykonawców muzyki współczesnej Gaudeamus w Holandii. W 1967 roku założył zespół Warsztat Muzyczny, którym kierował przez 25 lat. Na zamówienie zespołu powstało ponad 100 utworów napisanych przez wybitnych kompozytorów z całego świata.
Działalność organizatora życia muzycznego rozpoczęła się dla Zygmunta Krauzego w 1970 roku, gdy został członkiem Komisji Repertuarowej festiwalu Warszawska Jesień. W 1982 na zaproszenie Pierre’a Bouleza został doradcą artystycznym Institut de Recherche de Coordination Acoustique Musique (IRCAM). Był jednym z założycieli Towarzystwa im. W. Lutosławskiego. Regularnie zasiada w jury międzynarodowych konkursów kompozytorskich w wielu krajach. Jego dorobek twórczy i wysiłki w propagowaniu muzyki zostały docenione szeregiem nagród i odznaczeń, na czele z francuską Legią Honorową (2007) i tytułem Chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres (1984). W 1987 roku został wybrany na przewodniczącego Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM), a od 1999 jest jego honorowym członkiem.

Ważniejsze kompozycje: Pięć kompozycji unistycznych na fortepian (1963), I Kwartet smyczkowy (1965), Polichromia na cztery instrumenty (1968), Utwór na orkiestrę nr 1 (1969), II Kwartet smyczkowy (1970), Utwór na orkiestrę nr 2 (1970), Gloves Music na fortepian (1972), Folk Music na orkiestrę (1972), Stone Music na fortepian (1972), Aus aller Welt stammende na pięcioro skrzypiec, trzy altówki i dwie wiolonczele (1973), Automatophone, kompozycja przestrzenna na 15 mechanizmów grających i 15 amplifikowanych instrumentów szarpanych (1974), Fête galante et pastorale, kompozycja przestrzenna na sześć grup instrumentów i 13 taśm rozmieszczonych w ciągu 26 komnat zamku Eggenberg w Grazu (1974; wersja koncertowa na orkiestrę 1975; wersja na 13 grup instrumentów, 5 głosów wokalnych i 13 taśm rozmieszczonych w ciągu 13 komnat pałacu Rohan w Strasburgu 1984), Soundscape dla czterech solistów grających na czterech cytrach, czterech melodikach, ośmiu fletach prostych, ośmiu dzwonkach owczych, ośmiu kieliszkach, ośmiu organkach, ze wzmocnieniem elektronicznym i taśmą (1975), I Koncert fortepianowy (1976), Suite de danses et de chansons na klawesyn i orkiestrę (1977), Koncert skrzypcowy (1980), III Kwartet smyczkowy (1982), Utwór na orkiestrę nr 3 (1982), Arabeska na amplifikowany fortepian i orkiestrę kameralną (1983), Kwartet na urodziny na klarnet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1984), Symfonia paryska na orkiestrę (1986), Rzeka podziemna na siedem taśm (1987; także wersja koncertowa na siedem instrumentów i siedem taśm), Refren na fortepian (1993), Kwintet fortepianowy (1993), II Koncert fortepianowy (1996), Serenada na orkiestrę (1998), Adieu na rozstrojone pianino i orkiestrę symfoniczną (2001), Baltazar, opera według Stanisława Wyspiańskiego (2001), Iwona, księżniczka Burgunda, opera według Witolda Gombrowicza (2004), Bal w operze na chór kameralny i zespół 12 instrumentów do tekstu Juliana Tuwima (2006), Gwiazda (wersja III), opera w jednym akcie na sopran, komputer i dwóch operatorów kamer według Helmuta Kajzara (2006), Hymn do tolerancji na orkiestrę (2007), Aria, instalacja na 21 źródeł dźwięku (63 głośniki) w sali wystawowej (2007), Pour El na klawesyn solo (2008), Listy na cztery fortepiany i orkiestrę (2010), Polieukt, opera w dwóch aktach na podstawie dramatu Pierre’a Corneille’a (2010), Canzona na zespół instrumentalny (2011), Memories of the East na orkiestrę 85 chińskich instrumentów (2012), Rzeka podziemna 2 na dźwięk elektroniczny i orkiestrę symfoniczną (2013).