Powrót do:   Kompozytorzy
Young, La Monte

ur. w 1935 r. Znacząco spopularyzował strój naturalny oraz wspomógł rozwój liczbowych systemów strojenia, na których opartych jest wiele jego dzieł. Prezentacje dzieł Younga w Ameryce i Europie, a także jego pisma teoretyczne przyczyniły się do powstania stylu statycznej, repetytywnej muzyki, szerzej znanego jako minimalizm. Był pionierem użycia ekstremalnie długich wartości rytmicznych.

W latach 50. Young mieszkał w Los Angeles, gdzie jako saksofonista jazzowy stał na czele zespołu, w którym występowali Billy Higgins, Dennis Budimir i Don Cherry. Grał także z takimi muzykami, jak Eric Dolphy, Ornette Coleman, Terry Jennings, Don Friedman i Tiger Echols. W 1960 r. kierował pierwszą serią koncertów w studiu Yoko Ono w Nowym Jorku. Był redaktorem An Anthology (1963), które to dzieło wraz z jego Compositions 1960 wywarło ogromny wpływ na sztukę konceptualną i ruch Fluxus. W 1962 r. założył grupę The Theatre of Eternal Music i zainicjował The Tortoise, His Dreams and Journeys (1964–), znacznych rozmiarów dzieło z elementami improwizacji w ściśle określonych ramach. W zespole występowali Jennings, Dennis Johnson, Terry Riley, Angus MacLise, Marian Zazeela, Tony Conrad, John Cale, Jon Gibson, Jon Hassell, Lee Konitz i David Rosenboom, a Young grał na saksofonie sopraninowym i śpiewał.

Na początku lat 60. wraz z Marian Zazeelą Young sformułował koncepcję Dream House, stałej przestrzeni dźwiękowo-świetlnej. Takie kompozycje z gatunku „światło i dźwięk” – od rzeźb muzyczno-świetlnych po znacznych rozmiarów instalacje przestrzenne – Young i Zazeela prezentowali na całym świecie. Działalność ta znalazła swoją kulminację w dwóch realizacjach dla Fundacji Dia Art: działającym nieprzerwanie przez sześć lat sześciopiętrowym Harrison Street Dream House (Nowy Jork, 1979––85) oraz działającej przez rok (1989–90) przestrzeni przy 22. Ulicy Nowego Jorku, w której Young wraz z Theatre of Eternal Music Big Band przedstawił The Lower Map of The Eleven’s Division in The Romantic Symmetry (over a 60 cycle base) in Prime Time from 112 to 144 with 119. Owa złożona z 23 muzyków orkiestra kameralna była największą formacją Theatre of Eternal Music, jaka wystąpiła na scenie. Od tej pory Young zaprezentował „otoczenie dźwiękowe” Dream House m.in. w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku (2009), Espace Donguy w Paryżu (1990), Ruine der Künste w Berlinie (1992), Centrum Pompidou w Paryżu (1994–95 i 2004–05), Muzeum Sztuki Współczesnej w Lyonie (1999) oraz MELA Foundation Dream House: Seven Years of Sound and Light, otwartej w Nowym Jorku w 1993 i działającej do dziś.

W 1970 r. Young i Zazeela sprowadzili do Ameryki słynnego hinduskiego wokalistę Pandita Pran Natha i zostali jego pierwszymi uczniami na Zachodzie. Przez 26 lat pobierali u niego nauki w tradycyjnym systemie gurukula (życie i służba u boku guru). Nauczali stylu kirana i wystąpili z Pran Nathem na setkach koncertów w Indiach, Iranie, Europie i Stanach Zjednoczonych; oboje nadal pozostają czynnymi członkami The Just Alap Raga Ensemble. W czerwcu 2002 r. Young otrzymał tytuł khan sahib od Ustada Hafizullaha Khan Sahiba, przywódcy gharany (szkoły) kirana i syna mistrza Pandita Pran Natha, Ustada Abdula Wahida Khan Sabiba.

Rzymska premiera w 1974 r. wielkiego dzieła Younga The Well-Tuned Piano (1964–) zaowocowała skonstruowaniem specjalnego egzemplarza fortepianu Bösendorfera, który pozostał na stałe nastrojony w opracowanym przez kompozytora systemie. Pełne nagranie ponadpięciogodzinnego utworu na płytach Gramavision krytycy uznali za „najważniejsze i najpiękniejsze nowe dzieło powstałe w latach 80.”, „pomnik kultury współczesnej” oraz „najważniejsze dzieło na fortepian napisane przez amerykańskiego kompozytora od czasów Sonaty Concord”. W ramach obchodów 30-lecia pracy twórczej Younga, zorganizowanych przez Fundację MELA, autor wykonał ten utwór w wersji trwającej nieprzerwanie sześć godzin i 24 minuty.

W 1990 r. Young założył The Forever Bad Blues Band; zespół ten odbył liczne tournée po Niemczech, Austrii, Włoszech i Ameryce, przedstawiając trzygodzinne koncerty zawierające Dorian Blues Younga.

W ramach obchodów roku 2000 rząd francuski zamówił u Younga i Zazeeli działającą cztery miesiące instalację Dream House, zawierającą m.in. ciągłą projekcję DVD z wykonania w 1987 r. ich wspólnego arcydzieła The Well-Tuned Piano in The Magenta Lights, osadzonego tym razem w otoczeniu świetlnym zaprojektowanym specjalnie na tę okazję przez Zazeelę. Instalację odwiedziło ponad 200 tysięcy gości.

W 2003 r. na zamówienie czterech europejskich organizacji artyści stworzyli Just Charles & Cello in The Romantic Chord w scenerii nazwanej Abstract #1 from Quadrilateral Phase Angle Traversals with Dream Light, utwór na wiolonczelę solo, wiolonczelowe burdony odtwarzane z taśmy i światło. Trwające cały wieczór widowisko zostało stworzona specjalnie dla wiolonczelisty Charlesa Curtisa, który zaprezentował je w sezonie 2003/04 w Paryżu, Dijon, Lyonie, Berlinie oraz Kunst im Regenbogenstadl Dream House. W 2005 r. utwór zaprezentowano w Ameryce z okazji 70-lecia Younga w ramach trzech koncertów w MELA Dream House w Nowym Jorku. W jubileuszowym roku kompozytora odbyła się także prapremiera instalacji wideo prezentującej wykonanie utworu Younga Raga Sundara (ektal vilampit khayal) przez The Just Alap Raga Ensemble. Do obchodów zostały także włączone dwa koncerty prapremierowe Raga Sundara w wykonaniu The Just Alap Raga Ensemble w Fundacji MELA. The Just Alap Raga Ensemble stał się obecnie dla Younga głównym medium kompozytorsko-wykonawczym. Od 2000 r. artysta przedstawia coroczną serię koncertową tego zespołu w MELA Dream House, w marcu 2009 r. dał dwie światowe prapremiery otoczenia świetlno-dźwiękowego Young Zazeela Dream House w Muzeum Guggenheima w ramach wystawy The Third Mind: American Artists Contemplate Asia.

 

Wybrane utwory (od 1960): Poem for Chairs, Tables, Benches, etc. z użyciem nieokreślonych źródeł dźwięku (1960), 2 Sounds na taśmę (1960), Compositions 1960 II–XV (1960), Piano Pieces for David Tudor I–III (1960), Invisible Poem Sent to Terry Jennings (1960), Piano Pieces for Terry Riley I–II (1960), Target for Jasper Johns na fortepian (1960), Arabic Numeral (Any Integer) to H.F. na fortepian(y), gong(i) lub zespół co najmniej 45 instrumentów o podobnym brzmieniu lub jakąkolwiek kombinację wymienionych składów lub orkiestrę (1960), Compositions 1961 I–XXIX (1961), Young’s Dorian Blues in Bb (1960–61), Young’s Aeolian Blues in Bb (1961), Death Chant na głos męski, karylion lub dzwony (1961), [Bez tytułu], improwizacja jazzowa (1959−62), Response to Henry Flynt Work Such That No One Knows What’s Going On (1962), Poem on Dennis’ Birthday na dowolne instrumenty (1962), The Four Dreams of China na instrumenty w stroju naturalnym w poczwórnej obsadzie (1962), Studies in The Bowed Disc na gong (1963), [Improwizacje] na saksofon sopranino, głosy i instrumenty (1962−64), ścieżki dźwiękowe do filmów Andy’ego Warhola Jedzenie, Sen, Pocałunek i Strzyżenie (1963−64), Pre-Tortoise Dream Music na saksofon sopraninowy, saksofon sopranowy, głos, skrzypce, altówkę i fale sinusoidalne (1964), Bowed Mortar Relays (1964), The Tortoise, His Dreams and Journeys na głosy, instrumenty i fale sinusoidalne (1964), Sunday Morning Dreams na strojone instrumenty i/lub fale sinusoidalne (1965), Kompozycja 1965 L (1965), Map of 49’s Dream The Two Systems of Eleven Sets of Galactic Intervals Ornamental Lightyears Tracery na głosy, instrumenty i fale sinusoidalne (1966), Robert C. Scull Commission na fale sinusoidalne (1967), Claes and Patty Oldenburg Commission na fale sinusoidalne (1967), Betty Freeman Commission na światło i dźwięk (1967), Chords from The Tortoise, His Dreams and Journeys, muzyka konkretna na fale sinusoidalne (1967), Drift Studies na fale sinusoidalne (1967), for Guitar (wersja temperowana) (1978), Preludium i postludium na gitarę(y) (1980), The Subsequent Dreams of China na instrumenty w stroju naturalnym w obsadzie po osiem (1980), The Well-Tuned Piano na fortepian (1964−81), The Gilbert B. Silverman Commission to Write, in Ten Words or Less, a Complete History of Fluxus Including Philosophy, Attitudes, Influences, Purposes (1981), Chords from The Well-Tuned Piano, muzyka konkretna (1981), Trio smyczkowe, postludium z The Subsequent Dreams of China (1984), The Big Dream, muzyka konkretna (1984), Orchestral Dreams na orkiestrę (1985), The Big Dream Symmetries I–VI, muzyka konkretna (1988), The Lower Map of The Eleven’s Division... na nieokreślone instrumenty i dźwięki otoczenia (1989−90), Chronos Kristalla na kwartet smyczkowy (1990), The Symmetries in Prime Time... (kilka kolejnych wersji, 1989–91), The Prime Time Twins (kilka kolejnych wersji, 1989−91), Annod 92 X 19 Version for Zeitgeist (1992), Just Charles & Cello in The Romantic Chord na wiolonczelę, taśmę i światło (2002), Raga Sundara na głosy i instrumenty (2002–). 

Loading...