Leto, Norman (Łukasz Banach)

ur. w 1980 w Bochni, artysta, samouk z dziedziny malarstwa, wideo i nowych mediów. Jego prace znajdują się w kolekcjach Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Muzeum Narodowego w Krakowie, Galerii Arsenał w Białymstoku, Fundacji Sztuki Polskiej ING, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie (MOCAK). Debiutancki, indywidualny pokaz prac Normana Leto odbył się w 2007 roku w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Artysta przedstawił tam sekwencje wideo oraz cyfrowe symulacje zachowania tłumu (oparte na algorytmach sztucznej inteligencji). Wystawa nosiła tytuł Negatywne aspekty nadmiernej wolności w wieku lat 26. Portrety.

W tym samym roku został zaproszony do współpracy z reżyserem Krystianem Lupą nad sztuką teatralną Factory 2, do której przygotował sekwencje wideo wyświetlane podczas spektaklu. W 2007 roku powstała pierwsza ważna praca wideo Normana Leto wykonana w technice 3D, zatytułowana Buttes Monteaux I, która została pokazana w krakowskiej Art Agendzie Nova. W tym samym roku prace artysty zostały pokazane podczas biennale młodej sztuki Jeune Création Européenne w Paryżu. Praca Buttes Monteaux I została zakupiona i włączona na stałe do kolekcji CSW, które pokazało ją także w ramach wystawy młodych artystów Establishment (jako źródło cierpień). W tym samym roku Leto zaprezentował swoje prace podczas grupowej wystawy Perfect Summer w nowojorskiej galerii vertexList, zajmującej się sztuką nowych mediów. Przedstawił tam wykreowaną cyfrowo własną przestrzeń wystawy, wykonaną jednak na podstawie planów architektonicznych autentycznej przestrzeni galerii.

W 2008 Norman Leto rozpoczął również pracę nad książką Sailor – częściowo autobiograficzną powieścią, w niecodzienny sposób pokazującą rozwój jednostki na tle rozkwitu nowych mediów i technologii w sztuce, nie wyłączając gier wideo. Wydano pojedynczy, niepełny egzemplarz – prototyp książki; jej fragmenty zostały opublikowane w wybranych magazynach sztuki oraz na stronie internetowej autora. W kolejnych latach artysta dokończył powieść i stworzył na jej podstawie film, bardzo dobrze przyjęty na 10. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Era Nowe Horyzonty. Brytyjski tygodnik „Tribune” określił tę pracę jako „najlepszy i najbardziej zaskakujący niezależny debiut festiwalu”.

W 2009 prace Leto zostały pokazane podczas wystaw Aesthetics of Violence w Muzeum Sztuki w Hajfie oraz Serce to samotny myśliwy – ekspozycji czternastu młodych polskich artystów w Gare Saint Sauveur w Lille, zrealizowanej we współpracy z CSW w Warszawie. W tym samym roku w Muzeum Narodowym w Krakowie Norman Leto zaprezentował instalację wideo Buttes Monteaux III.

Prace artysty były prezentowane również na zbiorowej wystawie British British Polish Polish: Sztuka krańców Europy, długie lata 90. i dziś w CSW w Warszawie (2013). W Zamku Ujazdowskim prezentowana była także monograficzna wystawa Photon (2014), na którą składały się projekcje wideo, fotografie, malarstwo i obiekty. W 2014 r. warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej umieściło prace Normana Leto na zbiorowej wystawie Co widać. Polska sztuka dzisiaj.

Na przełomie 2008 i 2009 roku nazwisko artysty znalazło się na 4. pozycji w rankingu Kompas Młodej Sztuki 2008, prowadzonym przez „Rzeczpospolitą”. Dwa lata później Norman Leto zajął już 2. miejsce w tym samym rankingu. Jego obrazy, podobnie jak filmy, noszą cechy ekspresjonistyczne i figuratywne. Autor porusza motywy społeczne, ale przede wszystkim autobiograficzne. Często stosuje symulacje komputerowe.