pełni funkcję ambasadora kulturalnego reprezentującego kraj na międzynarodowej scenie artystycznej. Zespół współpracował z największymi kompozytorami drugiej połowy XX wieku – wśród nich z Witoldem Lutosławskim, Henrykiem Mikołajem Góreckim i Krzysztofem Pendereckim, prezentując pierwsze wykonania ich dzieł. Orkiestrę utworzył w 1935 w Warszawie i prowadził do wybuchu II wojny światowej Grzegorz Fitelberg. W 1945 reaktywował zespół w Katowicach Witold Rowicki. W 1947 dyrekcję artystyczną objął ponownie Fitelberg. Po jego śmierci w 1953 orkiestrą kierowali kolejno: Jan Krenz, Bohdan Wodiczko, Kazimierz Kord, Tadeusz Strugała, Jerzy Maksymiuk, Stanisław Wisłocki, Jacek Kaspszyk, Antoni Wit, Gabriel Chmura, ponownie Jacek Kaspszyk. We wrześniu 2000 r. dyrektorem naczelnym i programowym NOSPR została Joanna Wnuk-Nazarowa. Pierwszym dyrygentem gościnnym jest Stanisław Skrowaczewski, a dyrygentem honorowym – Jan Krenz. Od 31 sierpnia 2012 funkcję dyrektora artystycznego i I dyrygenta NOSPR pełni Alexander Liebreich.
Prócz nagrań archiwalnych dla Polskiego Radia orkiestra zrealizowała ponad 200 płyt dla wielu renomowanych wytwórni. Za dokonania fonograficzne wyróżniona została licznymi nagrodami, m.in. Diapason d’Or i Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie du Disque, Cannes Classical Award, Midem Classical Award. Wraz z NOSPR występowało wielu znakomitych dyrygentów i solistów, m.in. Martha Argerich, Leonard Bernstein, Rudolf Buchbinder, James Conlon, Plácido Domingo, Pierre Fournier, Nicolai Gedda, Barbara Hendricks, Julius Katchen, Leonidas Kavakos, Wilhelm Kempff, Kevin Kenner, Paweł Klecki, Kiryłł Kondraszyn, Marguerite Long, Witold Lutosławski, Charles Mackerras, Mischa Maisky, Neville Marriner, Kurt Masur, Shlomo Mintz, Ivan Monighetti, Garrick Ohlsson, Kun Woo Paik, Krzysztof Penderecki, Maurizio Pollini, Hermann Prey, Ruggiero Ricci, Mścisław Rostropowicz, Artur Rubinstein, Jerzy Semkow, En Shao, Stanisław Skrowaczewski, Isaac Stern, Henryk Szeryng, Yan Pascal Tortelier, Pieter Wispelwey, Krystian Zimerman i Nicolai Znaider. Orkiestra koncertowała niemal we wszystkich krajach Europy, w obu Amerykach, a także w Japonii, Hongkongu, Chinach, Australii, Nowej Zelandii, Korei, na Tajwanie i w krajach Zatoki Perskiej. W ostatnich latach zespół zrealizował projekty, które spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem ze strony słuchaczy oraz krytyki, wśród nich ,,Maraton twórczości Góreckiego”, ,,Pociąg do muzyki Kilara”, ,,Dzień Kilara”, ,,Muzyczna podróż morska” (dwie edycje), Festiwal GÓRECKI*PENDERECKI – w 75. rocznicę urodzin obu twórców. Od 2005 NOSPR jest organizatorem biennale – Festiwalu Prawykonań „Polska Muzyka Najnowsza”. W maju 2015 po raz pierwszy odbył się nowy festiwal NOSPR – Katowice Kultura Natura.
W październiku 2014 roku orkiestra zainaugurowała sezon w nowej siedzibie – autorem projektu budynku jest Konior Studio z Katowic, a koncepcję akustyczną sali opracowała firma Nagata Acoustics.
