Powrót do:   Kompozytorzy
Ferneyhough, Brian

ur. 16 stycznia 1943 r. w Coventry. Studiował w Birmingham School of Music i w Royal Academy of Music w Londynie, następnie w Amsterdamie u Tona de Leeuwa i w Bazylei u Klausa Hubera. Za wczesne utwory zdobył nagrody m.in. na konkursach Gaudeamus (1968–70). W roku 1974 wykonanie kilku jego utworów na festiwalu w Royan zwróciło na niego uwagę krytyków i przyniosło mu reputację jednego z najbardziej błyskotliwych i kontrowersyjnych twórców młodej generacji. W tym czasie odkrył w sobie również powołanie nauczyciela kompozycji; wykładał m.in. we Freiburger Musikhochschule (1973–86), od 1987 r. mieszkał w USA, gdzie w latach 1987–99 nauczał na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego, a ostatnio Uniwersytecie Stanforda. W latach 1984–96 był koordynatorem kursów kompozycji na Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie, od 1990 r. – głównym wykładowcą kursów kompozycji Fundacji Royaumont, uczył też w Królewskim Konserwatorium w Sztokholmie, w California Institute of the Arts, uniwersytetach w Chicago i Harvarda i w wielu innych uczelniach. Jego wykłady i inne teksty oraz wywiady z kompozytorem zostały opublikowane w roku 1995 w Collected Writings (Harwood Academic Press).

Utwory Briana Ferneyhough były wykonywane na koncertach i festiwalach m.in. w Akiyoshidai, Brukseli, Darmstadcie, Donaueschingen, Glasgow, Huddersfield, La Rochelle, Londynie, Mediolanie, Middelburgu, Paryżu, Royan, Salzburgu, Strasburgu, Wenecji, Warszawie, Zurychu oraz na Holland Festival i festiwalach ISCM. Jest członkiem m.in. Akademii Sztuk w Berlinie, Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz Royal Academy of Music. W 2007 r. otrzymał Nagrodę Muzyczną im. Ernsta von Siemensa. W 2011 r. został mu poświęcony program BBC Total Immersion, a w dwa lata później licznymi wydarzeniami muzycznymi uczczono 70. rocznicę jego urodzin. Jego dorobek obejmuje wszystkie współczesne gatunki muzyki i wyróżnia się zarówno dzięki rygorystycznej refleksji nad naturą i rozwojem materiału muzycznego, jak i różnorodności wpływów i odniesień: do filozofii, literatury, malarstwa, science fiction, alchemii, mistycyzmu. Niesłabnące zainteresowanie Ferneyhough problemami transcendencji stanowi istotę jego muzyki i pomaga wyjaśnić te z zagadnień kompozytorskich, które bywają uznawane za trudne i nieprzeniknione. Zabarwiają one jego własną postawę kompozytorską: „wola twórcza” musi pokonać własne ograniczenia, by przekroczyć samą siebie. To samo dotyczy wykonawców, zachęcanych do wyzwolenia się – na wzór magika Houdiniego – z kompozytorskich pułapek: tytuł wieloczęściowego cyklu Carceri d’invenzione (1981−86) to kalambur oznaczający zarówno „wyobrażone więzienie” jak i „więzienie wyobraźni”, podobnie jak sztych Piranesiego, do którego tytuł ten nawiązuje, przedstawiający lochy z iluzorycznymi drogami ucieczki. Utwory solowe z lat siedemdziesiątych, Unity Capsule na flet (1976), Time and Motion Study I i II na klarnet basowy i wiolonczelę (1974 i 1977) dotykają tych właśnie kwestii nawet wówczas, gdy ucieczka okazuje się niemożliwa. Obok tych szczególnych kompozycji w dorobku Ferneyhough znalazła się także seria kwartetów z najsłynniejszym apollińskim II Kwartetem (1980) oraz mroczniejszym III Kwartetem, który zdaje się wywracać materiał muzyczny swego poprzednika na nice. Inne kompozycje okolicznościowe, jak Adagissimo (1983), Exordium (2008) oraz Silentium (2013), oparte są na chorale gregoriańskim, a cykl Dum (2007) wykorzystuje dzieła na zespół viol elżbietańskiego kompozytora Christophera Tye’a. Te zapożyczenia z muzyki dawnej (także w Shadowtime) przyjmują nową postać w IV Kwartecie z udziałem sopranu (1989−90) oraz Trio smyczkowym (1995), w których kompozytor świadomie przywołuje Schönberga. W kolejnych dwu kwartetach (2006 i 2010) zderzają się skrajnie skontrastowane światy, całkowicie odmienne od tych przedstawionych wcześniej. VI Kwartet stanowi kontynuację poszukiwań kompozytora w zakresie wielkiej formy zbudowanej z niewielkich fragmentów. Podobne zabiegi stosował w Les froissements d’ailes de Gabriel z cyklu Shadowtime, orkiestrowej Plötzlichkeit (2007), sekstecie Liber scintillarum i Finis terrae (obydwa z 2012 r.).

Fabrice Fitch

 

Ważniejsze utwory (od 1985): Études transcendentales, Intermedio II na sopran i cztery instrumenty (1985), Carceri d’invenzione IIa na flet i orkiestrę kameralną (1985), Mnemosyne na flet basowy i taśmę (1986), Intermedio alla ciaccona na skrzypce (1986), Carceri d’invenzione III na zespół dęty i perkusję (1986), III Kwartet smyczkowy (1987), La Chute d’Icare na klarnet i zespół (1988), Trittico per G.S. na kontrabas (1988), Kurze Schatten II na gitarę (1989), IV Kwartet smyczkowy z sopranem (1990), Bone Alphabet na perkusję (1991), On Stellar Magnitudes na mezzosopran i pięć instrumentów (1994), Trio smyczkowe (1995), Terrain na skrzypce i zespół (1996), Incipits na altówkę i zespół (1996), Flurries na zespół (1997), Allgebrah na obój i zespół smyczkowy (1997), Maisons noires na zespół (1998), Kranichtänze II na fortepian (1998), Unsichtbare Farben na skrzypce (1999), Opus contra naturam na fortepian (2000), The Doctrine of Similarity na chór i zespół (1999–2000), In nomine à 3 (2001), Two Marian Motets na chór (1966–2002), No Time (At All) na dwie gitary (2004), Shadowtime, opera (2004), O Lux na zespół (2005), Dum Transisset I–IV na kwartet smyczkowy (2006), V Kwartet smyczkowy (2006), Plötzlichkeit na głosy i orkiestrę (2006), Chronos aion na zespół kameralny (2008), Exordium na kwartet smyczkowy (2008), Renvoi / Shards na gitarę i wibrafon (2010), Sisyphus redux na flet altowy (2010), VI Kwartet smyczkowy (2010), Liber scintillarum na zespół (2012), Finis terrae na sześć głosów i instrumenty (2012), Schatten aus Wasser und Stein na obój i kwartet smyczkowy (2013). 

Loading...