|
Isang Yun (1917-1995)
ur. w Korei, uczył się gry na wiolonczeli oraz kompozycji w
rodzinnym kraju i w Japonii. W czasie II wojny światowej więziony
za udział w walce przeciw japońskim okupantom, po wojnie uczył
muzyki w koreańskich szko-łach średnich i wyższych. Po 1956 r.
studiował w Paryżu i Berlinie (u Borisa Blachera), brał też
udział w kursach darmsztadzkich. W 1964 r. zamieszkał w Berlinie
Zachodnim, skąd w 1967 został porwany przez południowokoreański
reżim Parka, uwięziony, poddany torturom i skazany na śmierć.
W więzieniu napisał na podłodze celi operę Die Witwe des
Schmetterlings.
Uwolniony w 1969 r. dzięki akcji międzynarodowej społeczności
kompozytorów i naciskom dyplomatycznym, kontynuował aktywność
polityczną na rzecz demokratyzacji rodzinnego kraju, uczył
w hanowerskiej Hochschule für Musik, objął też klasę kompozycji
w berlińskiej Hochschule der Künste, której profesorem był w
latach 1970-85. W 1971 r. przyjął obywatelstwo rfn.
Był członkiem Akademii Sztuk w Hamburgu i Berlinie i członkiem
honorowym mtmw, honorowym doktorem Uniwersytetu w Tybindze, członkiem
Academiae Scientiarum et Artium Europaeae w Salzburgu i laureatem
niemieckich odznaczeń państwowych. Zmarł 3 listopada 1995 r. w
Berlinie.
Ważniejsze utwory: Fluktuationen na orkiestrę (1964), Der Traum
des Liu-Tung, opera wg dramatu chińskiego z XIV w. (1965), Réak na
orkies-trę (1966), Die Witwe des Schmetterlings (Butterfly Widow),
opera wg teks-tów chińskich z XVI w. (1968), Geisterliebe, opera
do libr. Haralda Kunza (1969-70), Piri na obój solo (1971), Sim
Tjong, opera wg koreańskiej legendy (1971-72), Koncert
wiolonczelowy (1976), Koncert fletowy (1977), Koncert podwójny na
obój, harfę i orkiestrę kameralną (1977), Oktet (1978), Koncert
klarnetowy (1981), Exemplum in memoriam Kwangju na orkies-trę
(1981), trzy koncerty skrzypcowe (1981, 1983-86, 1992), dwa Koncerty
kameralne (1990), pięć symfonii: I (1983), II (1984), III (1985),
IV "Im dunkeln singen" (1986), V na baryton i orkiestrę
(1987), Kwartet na flety (1986), dwie Symfonie kameralne (1987,
1989), Kwartet na flet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1988),
IV Kwartet smyczkowy (1988), Konturen na orkiestrę (1989), V
Kwartet smyczkowy (1990), Espace I na wiolonczelę
i fortepian (1992), Together na skrzypce i kontrabas (1990), VI
Kwartet smyczkowy (1990), Espace II na wiolonczelę, harfę i obój
ad lib. (1993), Kwartet na obój, skrzypce, altówkę i wiolonczelę
(1994).
Espace I to utwór skomponowany w 1992 r. i w tym samym roku
wykonany po raz pierwszy. Należy do najbardziej przystępnych dzieł
Yuna z ostatniego okresu twórczości (potem powstało jeszcze tylko
siedem utworów), może nawet być interpretowany jako poruszająca
medytacja oparta na tonie głównym cis. Wychodząc od tego dźwięku,
pierwsza część utworu buduje ogromny łuk napięciowy, który
zagarnia wszystkie oderwane dźwięki jak potężny nurt. Po
kilkunastu gwałtownych wybuchach muzyka przechodzi w ośmiotaktowy
fragment pianissimo oparty na dźwięku cis; ten poziom spokoju
utrzymuje się do końca utworu, gasnąc w zmierzchu.
To tak, jakby Isang Yun w historii o pojedynczym dźwięku raz
jeszcze opowiadał o siłach yin i yang, pradawnych zasadach
taoizmu, mówiąc nam o porządku wszechświata - bezkresnego,
nieskończonego, wciąż uwikłanego w proces zmian, który jednakże
jako całość pozostaje niezmienny i stały.
|
