|
Toru Takemitsu
(1930-1996)
urodził się i zmarł w Tokio. Po zakończeniu II wojny światowej
zdecydował, że zostanie kompozytorem i w 1948 r. rozpoczął
studia pod kierunkiem Yasuji Kiyose, choć zasadniczo pozostał
samoukiem. Zadebiutował w wieku lat dwudziestu utworem
fortepianowym Lento in due movimenti. Interesował się także
innymi dziedzinami sztuki, jak nowoczesne malarstwo, literatura
(szczególnie poezja), teatr i film. W 1951 r. wspólnie z innymi
kompozytorami i artystami różnych dziedzin sztuki założył grupę
"Experimental Workshop", która wkrótce stała się znana
ze swych awangardowych przedsięwzięć artystycznych.
Takemitsu zyskał popularność pod koniec lat pięćdziesiątych
dzięki Requiem na smyczki (1957). Jego zainteresowanie różnymi
dziedzinami sztuki, jak i status samouka miały głęboki wpływ na
awangardowy styl jego muzyki. Już w latach 50. używał magnetofonów
do tworzenia kolaży muzycznych złożonych z "realnych"
brzmień ("muzyka konkretna"). Na początku lat sześćdziesiątych
w jego muzyce uwidaczniają się nowe wpływy - kompozytora
zainspirowała tradycyjna muzyka japońska (np. November Steps na
biwę, shakuhachi i orkiestrę) oraz szeroko pojęte zjawiska natury
(np. Arc I, A Flock Descends into the Pentagonal Garden). Podczas światowej
wystawy 1970 w Osace, Takemitsu był dyrektorem muzycznym projektu
teatralnego "Space Theatre of Street Pavillion".
We wczesnych utworach kompozytora dają się zauważyć wpływy
muzyki Schönberga i Berga, natomiast w późniejszym okresie źród-łem
inspiracji stała się dla niego muzyka francuska, zwłaszcza
Debussy'ego. Pozostał również otwarty na muzykę jazzową i
rozrywkową, a jako zdeklarowany miłośnik kina komponował muzykę
filmową (m.in. Ran, Dodes'ka-Den). Mimo zamiłowania do mediów
elektronicznych, jego najbardziej charakterystycznymi utworami
pozostają dzieła na zespół kameralny i wielką orkiestrę. Jako
zwolennik tzw. muzyki konkretnej, używał w utworach na taśmę wyłącznie
brzmień naturalnych, a nie elektronicznie generowanych.
Wykładał kompozycję na Uniwersytecie w Yale, był również
zapraszany jako wykładowca i kompozytor-rezydent przez uniwersytety
w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii. Otrzymał wiele nagród,
m.in. Nagrodę Muzyczną unesco-imc w 1991 r. oraz Grawemeyer Award
w 1994 r.
Ważniejsze utwory: Requiem na smyczki (1957), Water Music na taśmę
(1960), Piano Distance na fortepian (1961), Ring na flet, gitarę i
lutnię (1961), Corona, dzieło graficzne na fortepian (jeden lub więcej)
(1962), Corona II, dzieło graficzne na 22 instrumenty smyczkowe
(1962), Coral Island, poemat do sł. Makoto Ooka, na sopran i
orkiestrę (1962), Arc na smyczki (1963), Arc part I na fortepian i
orkiestrę (1963-66/ 1976), Kwaidan na taśmę (1964), Arc part II
na fortepian i dwie orkiestry (1964-66/ rew. 1976), Eclipse na biwę
i shakuhachi (1966), Munari by Munari dla jednego perkusisty
(1967-72), Cross Talk na dwa bandoneony i taśmę (1968), Crossing
na gitarę, harfę, fortepian (czelestę), wibrafon, zespół
wokalny i dwie orkiestry (1970), Toward na taśmę (1970), Eucalypts
I na flet, obój, harfę i smyczki (1970), Eucalypts II na flet, obój
i harfę (1971), Voice na flet solo (1971), Stanza II na harfę i taśmę
(1971), Cassiopeia na jednego perkusistę i orkiestrę (1971),
Voyage na trzy biwy (1973), Autumn na biwę, shakuhachi i orkiestrę
(1973), Folios na gitarę (1974), Garden Rain na dwie grupy
instrumentów dętych (1974), Gitimalya na marimbę i orkiestrę
(1974), Quatrain na klarnet, skrzypce, wiolonczelę, fortepian i
orkiestrę (1975), Marginalia na orkiestrę (1976), A Flock Descends
into Pentagonal Garden na orkiestrę (1977), Quatrain II na klarnet,
skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1977), Water Ways na osiem
instrumentów (1978), Les Yeux clos na fortepian (1978), Twill by
Twilight na orkiestrę (1988).
|
