|
|
ur. 1938 w Warszawie. Studiował w Państwowej Wyższej
Szkole Muzycznej w Warszawie: u Marii Wiłkomirskiej fortepian (dyplom
1962), u Tadeusza Szeligowskiego i Kazimierza Sikorskiego kompozycję
(dyplom 1964). W 1966 r. uzyskał roczne stypendium Rządu Francuskiego na
studia u Nadii Boulanger w Paryżu, w 1973 r. przebywał w Berlinie na
zaproszenie daad. Prowadził wykłady, kursy mistrzowskie dla pianistów i
kompozytorów w polskich i zagranicznych ośrodkach nowej muzyki i na
uniwersytetach (m. in. Chorwacja,
Indie, Japonia, Korea Pd., Niemcy, Szwajcaria, Szwecja, Stany
Zjednoczone). Organizował międzynarodowe seminaria dla młodych
kompozytorów, teoretyków, muzykologów i instrumentalistów (wraz z
Polskim Towarzystwem Muzyki Współczesnej) w Polsce
(Kazimierz Dolny, Radziejowice). Był dyrektorem artystycznym i wykładowcą
podobnych seminariów w Chorwacji (Groznjan) i w Izraelu (Jerozolima).
Zasiadał w jury (także jako przewodniczący) międzynarodowych konkursów
kompozytorskich i wykonawczych (m.in. Amsterdam, Bilthoven, Johannesburg,
Monachium, Pittsburgh, Rotterdam, Tajpej, Triest, Warszawa) i w jury światowych
dni Muzyki mtmw (Ateny, Oslo, Pułtusk-Warszawa). W 1984 r. zainicjował
(wraz z ptmw) Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. Kazimierza
Serockiego; jako przewodniczący jury lub juror brał udział we
wszystkich jego edycjach.
W 1967 r. założył w Warszawie ?Warsztat Muzyczny”, zespół
czterech muzyków (klarnet, puzon, fortepian – Z. Krauze,
wiolonczela) specjalizujący się w muzyce najnowszej. ?Warsztat”
występował w wielu miastach Kanady oraz w Chicago, brał udział w ważnych
międzynarodowych festiwalach muzyki współczesnej, w tym kilkanaście
razy w koncertach ?Warszawskiej Jesieni”. W sumie dał ok. 300
koncertów. Ponad 100 utworów (kompozytorów polskich i zagranicznych)
zostało napisanych specjalnie dla ?Warsztatu Muzycznego”. Zespół
występował do 1988 r.
Jako pianista Krauze wystąpił w blisko 30 krajach Europy i Ameryki Pd. z
recitalami lub koncertami z towarzyszeniem orkiestry, zespołu
kameralnego, np. kwartetu smyczkowego, wykonując cudze lub własne
kompozycje.
Jest animatorem wielu wydarzeń kulturalnych, w 1983 r. był inicjatorem i
dyrektorem artystycznym cyklu koncertów muzyki polskiej XX w. w Centre
Pompidou. W latach 1983–84 zrealizował cykl cotygodniowych audycji
w Radio France-Musique (Paryż), poświęconych muzyce awangardowej. W
1986 r. dla Telewizji Polskiej współtworzył (jako kompozytor, wykonawca
i dyrektor artystyczny) serię dziesięciu godzinnych filmów edukacyjnych
pt. Muzyka powstaje, a w 1988–89 – cykl filmów poświęconych
muzyce współczesnej pt. Cisza i dźwięk. Cykl składa się z 20 półgodzinnych
odcinków, a każdy kreśli portret jednego z 20 kompozytorów z 20 krajów.
Inicjował i współorganizował (wraz z ptmw) dwa festiwale z serii
?Mistrzowie Muzyki XX wieku”: Takemitsu Days (1992) i Kagel Days
(1994), a także (wraz z ptmw i Galerią Sztuki Współczesnej
?Zachęta”) – festiwal ?Passage” – Panorama muzyki
XX wieku (1997, 1998).
W latach 1985–87 był członkiem zarządu Międzynarodowego
Towarzystwa Muzyki Współczesnej, a w 1987–90 jego prezesem. W 1994
założył Assoziation für Neue Musik ?Europa-Europa” (Rheinsberg,
Niemcy). W latach 1970–81 był członkiem komisji repertuarowej
festiwalu ?Warszawska Jesień”. W latach 1982–88 przebywał głównie
w Paryżu, gdzie przez rok (1982–83) na zaproszenie Pierre’a
Bouleza pełnił funkcje doradcy muzycznego ircam.
Uczestnik dwóch kongresów zorganizowanych przez Parlament Europejski: ?L’Inedita
Culturale Europea”, Wenecja 1984 i ?El Eacio Cultural Europea”,
Madryt 1985. Od 1993 członek Kapituły Wielkiej nagrody Fundacji Kultury,
a od 1997 Ekspert Fundacji im. Leopolda Kronenberga. Laureat m.in.: I
Nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Fortepianowym Muzyki Współczesnej
(1957), II Nagrody na Konkursie Związku Kompozytorów Polskich dla Młodych
Kompozytorów (1965, za I Kwartet smyczkowy), w 1966 I Nagrody na Międzynarodowym
Konkursie ?Gaudeamus” dla wykonawców muzyki współczesnej
(Utrecht), Srebrnego Krzyża Zasługi przyznanego przez Radę Państwa
(1975), odznaczenia przyznanego przez ?Jeunesses Musicales” (1979),
tytułu ?Chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres”
nadanego przez Rząd Francuski (1984), Dorocznej Nagrody Związku
Kompozytorów Polskich (1988), Nagrody Ministra Kultury i sztuki (1989). W
1999 r. został honorowym członkiem mtmw.
Ważniejsze utwory: 5 Utworów na fortepian (1958),
Ohne Kontraste na fortepian (1960), Pantuny malajskie na głos i 3 flety
(1961), 5 Kompozycji unistycznych na fortepian (1963), Tryptyk na
fortepian (1964), Esquisse na fortepian (1967), Kompozycja
przestrzenno-muzyczna nr 1 na sześć taśm (1968), Kompozycja
przestrzenno-muzyczna nr 2 na dwie taśmy (1970), Falling Water na
fortepian (1971), Folk Music na orkiestrę (1972), Gloves Music na
fortepian (1972), Stone Music na fortepian (1972), Aus aller Welt
stammende na 10 instrumentów smyczkowych (1973), Automatophone na 10-15
pozytywek i 10-15 instrumentów szarpanych (1974), Fźte galante et
pastorale (kompozycja przestrzenno-muzyczna) na 13 grup instrumentalnych i
13 taśm (1974), Idyll na liry korbowe, dudy, złóbcoki, fujarki i
dzwonki owcze dla 4 wykonawców (1974), Soundscape na amplifikowane cytry,
klawietki, flety proste, dzwonki owcze, kieliszki, organki i taśmę
(1975), I Koncert fortepianowy (1976), Koncert skrzypcowy (1980), Gwiazda,
opera
kameralna do libretta Helmuta Kajzara (1981, wersja z orkiestrą
symfoniczną 1994), Tableau vivant na orkiestrę kameralną (1982), Piece
for Orchestra I, II, III (1969, 1970, 1982), Arabesque na fortepian i
orkiestrę kameralną (1983), Quatuor pour la naissance na klarnet,
skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1984), Blanc-Rouge/Paysage d’un
pays na dwie masy orkiestrowe i sześć perkusji (1985), Symphonie
parisienne na orkiestrę kameralną (1986), 3 kwartety smyczkowe (1965,
1970, 1983), From Keyboard to Score na fortepian (1987), La rivi?re
souterraine (kompozycja przestrzenno-muzyczna) na siedem taśm (1987),
Kwintet fortepianowy (1993), Refrain na fortepian (1993), Terra incognita
na 10 instrumentów smyczkowych i fortepian (1994), Pastorale na flet, obój,
klarnet, fagot i róg (1995), Rapsod na orkiestrę smyczkową (1995), La
Terre na sopran, fortepian i orkiestrę (1995), II Koncert fortepianowy
(1996), Trois chansons do tekstów Claude’a Lefebvre’a (1997),
Serenada na orkiestrę (1998), 5 Pieśni do poezji Tadeusza Różewicza na
baryton i fortepian (2000), Emilly Bell na orkiestrę smyczkową (2000),
Adieu na orkiestrę symfoniczną (2000); muzyka teatralna.
Adieu jest programowym utworem w formie capriccia na
pianino solo i orkiestrę. Cały program zawiera się w tytule, który można
tłumaczyć w różny sposób. Dla mnie pożegnanie, rozstanie rozumiane
jest jako moment, w którym coś się kończy, lecz jednocześnie powstaje
nowa sytuacja, otwierają się nowe perspektywy. Tak chyba myśli
niepoprawny optymista.
Użycie pianina, w dodatku pianina rozstrojonego, podyktowane zostało nie
tylko jego walorami dźwiękowymi. Instrument ten, ubogi krewny
fortepianu, ma piękną historię i na pewno zasłużył sobie, aby stanąć
wreszcie na estradzie obok orkiestry symfonicznej.
Adieu jest utworem o lżejszym charakterze, podobnie jak moja Serenada na
orkiestrę (1998) i Emille Bell na orkiestrę smyczkową (2000). Zgodnie z
zaleceniami Jean Baptiste Lully’ego melodia z akompaniamentem jest
jego podstawą. W utworze wykorzystałem szkice do baletu, który
komponowałem ponad 10 lat temu na Florydzie. (Balet nigdy nie powstał.)
Początkowo Adieu było pomyślane jako utwór wyłącznie na orkiestrę
symfoniczną i dopiero po napisaniu całej partytury postanowiłem dopisać
partię pianina solo.
Adieu jest utworem jednoczęściowym, czas trwania ok. 14 minut. Utwór
skomponowałem na zamówienie Radia Bawarskiego w Monachium.
Zygmunt Krauze
|
