HomeProgramBiletyBiuroO festiwaluMiejsca koncertówSponsorzyArchiwumDownloadNews

Bogusław Schaeffer

Następny koncert

Wszystkie koncerty

Imprezy towarzyszące

Indeks kompozytorów

Indeks wykonawców

ur. 1929 we Lwowie; był uczniem Artura Malawskiego i Zdzisława Jachimeckiego w zakresie kompozycji i muzykologii. Komponuje od 17 roku życia. W ciągu 57 lat intensywnej twórczości (także dramaturgicznej) napisał ponad 460 kompozycji i 44 sztuki teatralne. Tworzy muzykę najróżniejszych rodzajów: od symfonicznej i solowej (ponad 20 koncertów), poprzez religijną i jazzową, po dramaty muzyczne
i kompozycje elektroakustyczne.

Ważniejsze utwory (od 1999): IV Koncert fortepianowy (1999), Ave Maria na sopran i orkiestrę (1999), Konzertstück na wiolonczelę i orkiestrę (1999), Missa in honorem Beatae Virginis Mariae na głosy wokalne
i orkiestrę (1999), Monophonie VI dla 17 saksofonistów (1999), Koncert na orkiestrę kameralną (1999), Das Leben einer Stadt na instrumenty solowe, trzy soprany i orkiestrę (1999), III Koncert skrzypcowy (1999), Koncert dla dwóch saksofonistów i orkiestry (1999), Cztery psalmy na chór, sopran solo, saksofon sopranowy i orkiestrę (1999), Sześć etiud na kwartet smyczkowy (1999), Zeitebenen na fortepian i media elektroniczne (2000), Sinfonia breve na orkiestrę kameralną (2000), Model XX – Ballada na fortepian (2000), Zwölf Stücke na kwartet smyczkowy (2000), De profundis na sopran i orkiestrę kameralną (2000), Prolegomena na orkiestrę kameralną (2000), Nine Studies on Themes of Max Ernst na orkiestrę kameralną (2000), SeaHarb na saksofon i obój (2000), Convocationes na orkiestrę (2000), Trio fortepianowe (2000),
Si quaeris miracula na sopran i orkiestrę (2000), Koncert na wibrafon
i orkiestrę kameralną (2001), Cantico di Zaccaria dla sześciu solistów wokalnych (2001), Monophonie VIII na orkiestrę 48 skrzypków (2001), Koncert na saksofon, fortepian i orkiestrę (2001), Dwie pieśni na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian (2001), Dialog na flet i wiolonczelę (2001), Koncert na harfę i orkiestrę (2002), Per Violino Solo (2002), V Koncert fortepianowy na fortepian i chór (2002), Koncert na czelestę i orkiestrę kameralną (2002), Petite pi?ce na sarrusofon kontrabasowy solo (2002), Mikrotonale Ballade na cztery wiolonczele (2003), Scherzo na saksofon
i fortepian (2003), BlueS VI na fortepian, jazz-set, kontrabas i chór (2003), IV Koncert skrzypcowy (2003), Bewegte Stille na fortepian i komputer (2003), Die abstrakte Nachtigall na saksofon solo (2003), Model XXII na fortepian (2003), Trio na saksofon, fortepian i taśmę (2003), Deux contes(tabilités) na skrzypce i fortepian (2003).

IV Koncert skrzypcowy
Przed 40 laty napisałem I Koncert skrzypcowy. Powstawał on dość długo (z wielkimi przerwami, podczas których pisałem inne utwory); była to dla mnie – jako skrzypka – niezwykła przygoda, wyprodukowałem wtedy mnóstwo próbek i notatek, a dla solowych skrzypiec wymyśliłem specjalną grafikę w trzech (wydrukowanych potem) kolorach. Była to muzyka dla wtajemniczonych; jednym z nich okazał się słynny kanadyjski skrzypek Hyman Bress, który wymusił na mnie sporządzenie głosów orkiestrowych (a warto podkreślić, że w tym czasie kserokopia nie była w Polsce znana).
Ten (czwarty) koncert, który przedstawiam, napisany jest na troje skrzypiec z towarzyszeniem rozmyślnie małej orkiestry, gdyż chodziło mi o to, by wszystkie niuanse wydobywane przez skrzypka Franka Stadlera były zauważalne i docierały do słuchaczy ciekawych eksperymentu. Mój solista gra (oczywiście na zmianę) na trzech różnych instrumentach: normalnym (bardzo zresztą cennym) oraz dwóch przestrojonych – w dodatku na nietypowych kompletach strun. Nazwałem te instrumenty skrzypcami Gasab i Desef; łatwo się domyślić, że obie nazwy odnoszą się do stroju instrumentu. Skrzypce Gasab mają dwie struny G i dwie A, a przestrojone są na wysokości G i As oraz A i B. Skrzypce Desef mają po dwie struny D i E, a przestrojone są na D i Es oraz E i F, są więc wyższe od poprzednich.
Na obu przestrojonych instrumentach ex-kwinty (typowe dla skrzypiec) stają się małymi sekundami lub (w przypadku strun środkowych) – małymi nonami. Przestrajanie, czyli scordatura, znane jest od dawna, ale jak dotąd nikt nie pomyślał, że może ona zmienić instrument harmoniczny w ultradysonansowy. By nie być gołosłownym, podam prosty przykład: kto kiedykolwiek słyszał szybkie pasaże trzydziestodwójkowe w małych sekundach czy nonach? – a na obu tych instrumentach taka wirtuozeria jest możliwa. Lista konsekwencji brzmieniowych
i fakturalnych jest duża, więc może ograniczę się do stwierdzenia, że
i w nowym stuleciu można i warto eksperymentować. Nowy Koncert skrzypcowy ujęty jest w siedmiu częściach: solista gra obie części skrajne
i środkową na normalnych skrzypcach, a pozostałe w odpowiedniej symetrii na obojgu skrzypcach przestrojonych. Soliście towarzyszą solowo obsadzone instrumenty dęte drewniane i smyczkowe oraz harfa, fortepian i dwaj perkusiści, grający na wielu instrumentach
o nieokreślonej wysokości, na czym zyskuje klimat utworu: ostro dysonansowy, nieharmoniczny w swoim eksponowanym brzmieniu szmerowym i (muszę to podkreślić) bardzo odległy od zwyczajowego akompaniamentu. Rola solisty jest tu olbrzymia: należy do niego, lekko licząc, dwie trzecie muzycznej substancji; to on i jego wykonanie decyduje
o kształcie muzyki i jej wyrazu; to on i jego gra słuchana jest i uważnie obserwowana przez towarzyszących mu muzyków, którzy grając (epizodycznie i stosunkowo mało) kierują się jego solistycznym tekstem – rzecz nie spotykana dotąd w dziejach koncertu instrumentalnego, który
i w naszych czasach może zademonstrować swoją żywotność.
Bogusław Schaeffer