|
|
ur. 1970 w Gdyni, studiowała kompozycję w Akademii
Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku (w klasie E. Głowskiego) i
w Akademii Muzycznej im. Chopina w Warszawie (u Włodzimierza Kotońskiego
i Zbigniewa Bagińskiego), a następnie w Conservatoire National Supérieur
de Musique w Lyonie na Wydziale Kompozycji, Muzyki Akustycznej,
Elektroakustycznej i Informatyki Muzycznej sonus (u Ph. Manoury’ego
i D. Lorrain). Studia doktoranckie w dziedzinie muzyki i muzykologii xx
wieku kontynuowała w paryskim ircam.
Uczestniczyła m.in. w warsztatach prowadzonych przez George’a
Benjamina, Magnusa Lindberga, Tristana Muraila, Harrisona
Birtwistle’a, Gérarda Griseya, Georgesa Arpeghisa, Pascala Dusapina,
Krzysztofa Pendereckiego, Pierre-Laurenta Aimarda, György Ligetiego,
Pierre Bouleza, Henry Dutilleux i Iannisa Xenakisa. Korzystała z
prywatnego stypendium Witolda Lutosławskiego, była też stypendystką
Fundacji Nadii i Lili Boulanger we Francji, Fundacji im. Witolda Lutosławskiego,
następnie rezydentką Fundacji Cité Internationale des Arts w Paryżu. W
roku 1996 była nominowana do ?Paszportu” tygodnika
?Polityka”. Zdobyła również prestiżową nagrodę Villa Kujo-yama
w Kyoto, dzięki której przebywa obecnie w Japonii jako
kompozytor-rezydent.
Utwory Marzeny Komsty nagradzane były na konkursach kompozytorskich,
takich jak: Międzynarodowy Konkurs Kompozycji na Fortepian ?Manuel Valcárcel”
w Santander, Konkurs ?Ensemble Orchestral Contemporain” i ?Grame”
w Lyonie oraz Konkurs im. Toli Korian w Londynie. Kompozytorka otrzymuje
zamówienia od festiwali, wykonawców, jak również rządu francuskiego.
Jej muzyka wykonywana była na festiwalach: ?Warszawska Jesień”,
Gdańskie Spotkania Młodych Kompozytorów, International Review of
Contemporary Music w Belgradzie, ?ppianissimo” w Sofii, ?Musica”
w Strasburgu, ?Rendez-vous Musique Nouvelle” w Forbach, ?Aujourd’hui
Musique” w Perpignan, Youth Music Forum w Kijowie, a także
prezentowana na antenie radiofonii polskich i zagranicznych.
Ważniejsze utwory: Oberek na fortepian (1988), Nikt
Nie Zna Dnia na chór mieszany (1989), Pięć miniatur na fortepian
(1990), Gryzaczek na dwanaście instrumentów dętych blaszanych (1990),
Kirp na kwartet smyczkowy (1990), ho-yi-a na skrzypce i klawesyn
amplifikowane (1991), Niechcianym Prometeuszom na wielką orkiestrę
symfoniczną (1991), Hard Day na trzech perkusistów (1992), Oqivian na taśmę
(1993), Agmen na orkiestrę kameralną (1993), Brun na skrzypce (1994),
... tu sais? na flet, perkusję i klawesyn amplifikowane, małą orkiestrę,
taśmę i system informatyczny w czasie realnym (1995), lFdlC (le F de la
C) na jeden fortepian i trzech pianistów (1996), A toi, mon amour –
une piŹce cruelle na fortepian (1997/98), Ô! – dans l’ombre
na klarnet, sopran, perkusję, skrzypce i wiolonczelę (2000), Primaire...
humain na klawesyn (2000), Nuit/Portrait na małą sinfoniettę (2001);
powstają: Explosif/Passion – utwór interaktywny na wiolonczelę i
system elektroakustyczny w czasie realnym (zamówienie rządu francuskiego
dla ?Ensemble Orchestral Contemporain” i ?Grame” –
Lyon), utwór na zespół kameralny (zamówienie festiwalu ?Musica”
w Strasburgu dla zespołu ?Accroche Note”), Journal en rafales na
sekstet (2001), Pensées, 7 krótkich utworów na wibrafon (2002).
Nuit/Portrait
Genezą utworu jest zamysł uwypuklenia związków pomiędzy różnymi
dziedzinami sztuki, w szczególności pomiędzy muzyką i malarstwem.
Kompozycja Nuit/Portrait (Noc/Portret) zainspirowana jest dwoma obrazami z
kolekcji Muzeum Sztuk Pięknych w Rennes: Ouverture de la nuit (Uwertura
nocy) Genevieve Asse (1973) i Les paysans surpris par un orage (Wieśniacy
zaskoczeni przez burzę) Francesca Casanovy (ok. 1770).
Malowidła przedstawiają dwa różne rodzaje światła: gwałtowny,
brutalny rozbłysk u Casanovy i światło ?medytacyjne” u Genevieve
Asse. Jednocześnie nawiązują one do motywu nocy – pierwszy
realistycznie, drugi poetycko. Motywy światła i nocy zafascynowały mnie
wyzwalaną przez nie energią. Zapragnęłam wyrazić w mojej muzyce to,
co odczuwałam, obcując z obrazami: subtelność i równocześ-
nie gwałtowność.
W miarę upływu czasu, spędzanego na kontemplacji malowideł,
z Uwertury nocy zaczął mi się wyłaniać inny, nieoczekiwany obraz;
obraz, którego nie chciałam, ani nie szukałam, który jednak
nieodparcie mi się narzucił: głowa mężczyzny, wyrzeźbiona przez grę
otaczającego światła, półtonów i cieni. A przecież wcale nie chciałam
szukać inspiracji w obrazie figuratywnym, a zwłaszcza w portrecie!
Odkrycie to zmieniło zasadniczo mój odbiór piękna obrazu. Zauważyłam,
że jasna poświata, przebiegająca tuż nad oczyma mężczyzny, absorbuje
naszą uwagę tak bardzo, że nie zauważamy samego portretu, tylko tę
biała smugę i otaczający ją cień. Świetlistość ta, zestawiona z
tytułem obrazu (?overture” oznacza przecież także otwarcie), skłoniła
mnie do jeszcze jednej refleksji: ileż to razy, pod wpływem nocy, umysł
nasz otwiera się, rozświetlony nawiedzającą go ideą.
W muzyce Nocy/Portretu, podobnie jak w obrazie, uwagę słuchacza początkowo
przyciąga barwa jasnych, wyrazistych instrumentów (oboju, fletu), jednak
pod koniec utworu także i cień zaznacza stopniowo swą obecność,
wynurzając się z niskiego rejestru linii melodycznej saksofonu
barytonowego. Gwałtowny charakter rozbłysku światła, tworzącego
niemal białą plamę, zestawionego z głębią mrocznej nocy z obrazu
Casanovy, odzwierciedla się w intensywności kontrastów brzmieniowych i
dynamicznych w środkowej części utworu.
Kompozycja Noc/Portret została zamówiona przez zespół
Rhizo’Instrumental, który zrealizował jej premierowe wykonanie 24
kwietnia 2001 roku w Muzeum Sztuk Pięknych w Rennes. Drugie wykonanie miało
miejsce 22 stycznia 2002 r. w Cesson-Sévigné.
Marzena Komsta
|
