|
|
ur. w 1974 w Innsbrucku, ukończył kompozycję w wiedeńskiej
Musikhochschule, gdzie jego wykładowcami byli Michael Jarrell
(kompozycja), Iván Eröd (harmonia i kontrapunkt) i Dieter Kaufmann
(muzyka elektroakustyczna); był jednym ze współzałożycieli grupy
kompozytorskiej ?Gegenklang”. Na Uniwersytecie Wiedeńskim studiował
filozofię i muzykologię. Naukę kompozycji kontynuował
w berlińskiej Hanns Eisler Hochschule für Musik u Hanspetera Kyburza,
uczestniczył też w kursach mistrzowskich prowadzonych przez Briana
Ferneyhougha.
W 2000 r. otrzymał I nagrodę Konkursu Kompozytorskiego im. Hannsa
Eislera w Berlinie (za utwór Vielleicht zunächst wirklich nur), jest też
laureatem austriackiej państwowej specjalnej nagrody muzycznej (2001) i
nagrody kompozytorskiej Festiwalu Wielkanocnego w Salzburgu (2002). Jego
muzyka grana była na festiwalach nowej muzyki: Wien Modern, Salzburger
Festspiele, ?Présences” w Paryżu, wdr-Musiktriennale w Kolonii,
Wittener Tage für Neue Kammermusik, ?Documenta” w Kassel, Biennale
w Zagrzebiu, na Letnich Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt, a także w berlińskim
Konzerthaus, frankfurckiej Alte Oper, w Bazylei, Grazu i Tallinie. Mają ją
w repertuarze tak renomowane zespoły, jak Orkiestra Symfoniczna Radia
Wiedeńskiego, Ensemble Modern Frankfurt, Klangforum Wien, Ensemble
InterContemporain i Chór wdr w Kolonii.
Ostatnio J. M. Staud pracuje m.in. nad operą kameralną do libretta Dursa
Grünbeina (premiera w maju 2004 na Biennale w Monachium) oraz kompozycją
orkiestrową zamówioną przez Filharmonię Berlińską (prawykonanie w
2005 r. pod batutą Sir Simona Rattle’a).
Ważniejsze utwory: Bewegungen na fortepian (1996), Die
Ebene na recytatora i zespół instrumentalny, do tekstu Hansa Arpa
(1997), Dichotomie na kwartet smyczkowy (1997–98 ), Black Moon na
klarnet basowy (1998), Vielleicht zunächst wirklich nur na sopran i sześć
instrumentów, do tekstów Maxa Bense (1999), der kleinste abstand
zwischen zwei gegenständen na chór a cappella, do tekstów Heinza
Gappmayra (1999), ... gleichsam als ob... na orkiestrę (1999–2000),
Incipit na puzon
i pięć instrumentów (2000), A Map Is Not The Territory na zespół
instrumentalny (2001), Esquisse retouchée (Incipit II) na puzon i bęben
(2001–02), Polygon, muzyka na fortepian i orkiestrę (2002),
Configurations/Reflet dla 8 instrumentalistów (2002).
Configurations/Reflet składa się z kilku wyraźnie
oddzielonych części
o różnej długości. Dwie grupy instrumentów – trzy dęte
drewniane
i róg z jednej strony, a cztery smyczkowe z drugiej – rozmieszczone
są w układzie promienistym wokół (niewidzialnej) osi. Wspierają je
dwa hi-hats i dwa wielkie bębny, obsługiwane przez czterech muzyków wyłącznie
za pomocą pedału. Zderzenie prawie niemodyfikowalnej brzmieniowo warstwy
low-tech z warstwą instrumentów dętych
i smyczków – o dużym potencjale możliwości odmiany barw –
stanowiło dla mnie nader interesujące wyzwanie.
Wykluczyłem przy tym wszelkie próby ?budowania pomostów” między
kontrastującymi rodzajami brzmienia. Nie użyłem zatem instrumentów
perkusyjnych sztabkowych, żadnego zapewniającego głębię tam-tamu ani
też rozjaśniającego brzmienie trójkąta; nie sięgałem po takie środki,
jak tremolo talerzy. Kształt całemu wydarzeniu muzycznemu nadają tylko
i wyłącznie dwa ?gołe” źródła brzmienia, modyfikowane jedynie
poprzez dynamikę. Nie znaczy to jednak, że nie wyzwalają one reakcji łańcuchowych.
Prawykonanie utworu odbyło się 22 października 2002
r. w Berlinie. Grał Zespół Scharoun pod dyrekcją Henrika Schaefera.
Johannes Maria Staud
|
