Tristan Murail

ur. 1947 r. w Hawrze. Studiował kompozycję w konserwatorium paryskim u Oliviera Messiaena. W 1971 r. zdobył prestiżową Prix de Rome. W 1973 r. był współzałożycielem Groupe de l’Itinéraire – zespołu kompozytorów i wykonawców, zainteresowanych łączeniem technik elektronicznych z instrumentarium tradycyjnym. Murail działa jako pedagog; obecnie prowadzi kursy w ircam i międzynarodowe seminaria.

Ważniejsze utwory: Couleur de la mer na zespół instrumentalny (1968), Altitude 8000 na orkiestrę (1970), Au délą du mur du son na orkiestrę (1972), Les Nuages de Magellan na 2 fale Martenota, gitarę elektryczną i perkusję (1973), La dérive des continents na alt i orkiestrę smyczkową (1973), Cosmos privé na orkiestrę (1973), Sables na orkiestrę (1974), Mémoire/Erosion na róg i 9 instrumentów (1976), Treize couleurs du soleil couchant na 5 instrumentalistów i urządzenia elektroakustyczne ad libitum (1978), Ethers na flet i zespół instrumentalny (1978), Les courants de l’espace na fale Martenota i małą orkiestrę (1979), Gondwana na orkiestrę (1980), Désintégrations na 17 instrumentalistów i taśmę (1983), Sillages na orkiestrę (1985), Time and Again na orkiestrę (1985), Random Acces Memory na gitary elektryczne, perkusję, syntezatory i komputery (1984–1987), Les Sept Paroles du Christ en Croix na chór i orkiestrę (1986–1989), Vues aériennes na róg, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1988), Allégories na zespół instrumentalny (1989), Le fou ą pattes bleues na flet i fortepian (1990), La dynamique des fluides na orkiestrę (1990/1991), Serendib dla 22 instrumentalistów (1991/1992), La baroque mystique na 5 instrumentów (1993), L’Esprit des Dunes na 11 instrumentów i dźwięki syntetyczne (1993/1994), Les esprit des dames na zespół
instrumentalny i live electronics (1996), Partage des eaux na zespół instrumentalny (1997).

Muzyka Muraila bazuje raczej na fizycznych i akustycznych właściwościach dźwięku, niż na parametrach brzmienia wynikających z wyabstrahowanej teorii. Łatwo rozpoznać jego muzykę po nieprzerwanej ciągłości, bogatej, często mikrotonowej harmonii i szerokiej palecie barw instrumentalnych. Przede wszystkim jest to muzyka dla ucha, zapraszająca słuchacza w podróż po nowych, nieodkrytych światach dźwięku.

Murail, zakładając zespół l’Itinéraire, chciał się przeciwstawić przeintelektualizowanej, ?papierowej” muzyce Bouleza. Interesował go ?dźwięk czysty”, taki, jaki znał z badań nad akustyką i percepcją. Giacinto Scelsi umocnił go w przekonaniu, że należy poszukiwać świata wewnątrz jednego tonu. Tak narodziła się muzyka spektralna, w której słyszalne są tony składowe (alikwoty), wydobyte dzięki analizie komputerowej. Jak twierdzi Murail, muzyka spektralna to przede wszystkim rodzaj postawy wobec muzyki, próba wyjścia z antynomii strukturalizmu.

Vampyr! na pierwszy rzut oka nie należy do tej kategorii. We wstępie do utworu Murail pisze: ?Wskazane jest, aby dźwięk naśladował raczej gitarę Carlosa Santany, Erica Claptona etc.”. I dalej, z wykrzyknikami i tłustym drukiem: ?Muzyk powinien zmienić się w wampira! Wydobyć całą energię rockmana, a to wymaga odpowiedniego poziomu decybeli!”.
Vampyr! jest częścią Random Access Memory – cyklu kompozycji
z gatunku crossover, pisanych z myślą o zapełnieniu przestrzeni między muzyką klasyczną a rockową. Vampyr! stanowi studium brzmienia gitarowego, z całą jego idiomatyką. Wedle kompozytora, utwór przedstawia ?dźwięk, do jakiego gitara elektryczna została stworzona”: typowy, zniekształcony dźwięk rockowy. Vampyr! pod względem struktury wysokości nie ma związku z muzyką spektralną, natomiast inne parametry, takie jak rozbudowa zakresu brzmień, wskazują jednak na powiązania z tym konceptem.
Nieco zaskakujący tytuł przywołuje skojarzenia z horrorem i filmami science-fiction drugiej kategorii (podobnie zresztą jak tytuły pozostałych części cyklu). Kontekst ten przebija także przez nasycone brzmienia gitarowe oraz histeryczne tremola.
Anthony Fiumara