Hanna Kulenty

ur. w 1961 w Białymstoku, studiowała kompozycję u Włodzimierza Kotońskiego w warszawskiej Akademii Muzycznej w latach 1981–85 oraz u Louisa Andriessena w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Hadze. Uczestniczyła w Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie oraz w kursach kompozytorskich Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. W latach 1990–91 przebywała w Berlinie jako stypendystka daad. W 1985 r. za utwór Ad unum otrzymała nagrodę na Europejskim Konkursie Młodych Kompozytorów w Holandii, w 1987 r. za Ride – II nagrodę na konkursie Koła Młodych Związku Kompozytorów Polskich. W latach 1987–1989 przyznano jej dwukrotnie I nagrodę, a także nagrody III i II na konkursie Oddziału Warszawskiego zkp. Jest laureatką Nagrody Artystycznej Młodych im. S. Wyspiańskiego (1987). Od 1992 r. mieszka również w Holandii. Wykładała kompozycję w Danii, Holandii (Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Rotterdam), Niemczech (Berlin, Monachium, Münster), Polsce (Łódź, Radziejowice, Warszawa), Stanach Zjednoczonych, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii. W 1999 r. była kompozytorem-rezydentem w Holandii, w 2002 r. brała udział w pracach jury Międzynarodowego Tygodnia Muzyki ?Gaudeamus”.
W listopadzie 2000 r. rozgłośnia Deutschlandfunk w Kolonii zorganizowała koncert monograficzny kompozytorki, wydany później na płycie Arcs & Circles. W 1999 r. H. Kulenty uhonorowana została tytułem Kompozytora Roku w Gelderland.
Jej Koncert na trąbkę i orkiestrę zdobył I lokatę (najwyższą punktację) na tegorocznej edycji Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów
w Wiedniu. Utwór zaprezentowano w nagraniu Marco Blaauwa
i nospr pod dyrekcją Ronalda Zollmana.
Z tej okazji Hanna Kulenty otrzymała też Medal Mozartowski
unesco.

Ważniejsze utwory: dwa kwartety smyczkowe (1984, 1990), Ad unum na orkiestrę (1985), Sesto na fortepian solo (1985), Przypowieść o ziarnie, monodram do tekstu Sylwii Plath na alt, flet, skrzypce, kontrabas, perkusję i taśmę (1985), Quatro na orkiestrę kameralną (1986), Arci na perkusję solo (1986), I Symfonia (1986), Quinto na dwa fortepiany (1986), Ride dla sześciu perkusistów (1987), II Symfonia na chór i orkiestrę (1987), Breathe na orkiestrę smyczkową (1987), Arcus dla trzech perkusistów (1988), Cannon na skrzypce i fortepian (1988), aaa Tre na altówkę, wiolonczelę i kontrabas (1988), One by One na marimbę (1988), Perpetuus na orkiestrę kameralną (1989), Trigon na orkiestrę kameralną (1989), I Koncert fortepianowy na fortepian i orkiestrę kameralną (1990), II Koncert fortepianowy na dwa fortepiany i orkiestrę (1991), Air na orkiestrę kameralną (1991), E for E na klawesyn solo (1991), I Koncert skrzypcowy na skrzypce solo z delayem i orkiestrę kameralną (1992; wersja na skrzypce solo z delayem i orkiestrę symfoniczną – 1993), Passacaglia na orkiestrę kameralną (1992), Cadenza na skrzypce solo z delayem (1992), Still Life with Cello na wiolonczelę solo (1993), Sinequan na wiolonczelę solo (1993), A Cradle Song na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1993), Lysanxia na gamelan i taśmę (1993), Czwarty krąg na wiolonczelę (lub altówkę i skrzypce) i fortepian (1994), Sinequan Forte A na wiolonczelę solo z delayem i orkiestrę symfoniczną (1994), Sinequan Forte B na wiolonczelę solo z delayem i orkiestrę kameralną (1994), Piąty krąg na flet altowy solo z delayem (1994), Szósty krąg na trąbkę i fortepian (1995), Going Up 1 na skrzypce i kontrabas (1995), Going Up 2 na zespół kameralny (1995), The Mother of the Black Winged Dreams, opera (1996), II Koncert skrzypcowy (1996), Trzeci krąg na fortepian solo (1996), Sierra na skrzypce i wiolonczelę (1996), Blattinus na kwartet saksofonowy (1996), Certus na orkiestrę kameralną (1997), Elfen, muzyka baletowa na orkiestrę kameralną (1997), Waiting for... na fortepian i głos (1997), Part One na orkiestrę symfoniczną (część pierwsza III Symfonii, 1997-98), Stretto na flet, klarnet, wiolonczelę i gitarę (1998), Rapidus na kwartet saksofonowy (1998), Harmonium na fisharmonię solo (1999), mm-Blues na dwa fortepiany i dwie perkusje (1999), III Symfonia (1998-2000), Decimo na chór mieszany a cappella, Drive Blues na fortepian (2000), Koncert na flet i orkiestrę kameralną (2001), Asjaawaa na mezzosopran, flet, harfę, fortepian i elektronikę (2001), Crossing Lines na skrzypce, klarnet i fortepian (2001), Koncert na trąbkę i orkiestrę symfoniczną (2002), Hoffmanniana, opera (2003), III Koncert fortepianowy (2003).

W Koncercie na trąbkę i orkiestrę wykorzystałam moje ostatnie odkrycie różnych wymiarów czasu i stworzyłam nową technikę kompozytorską, którą nazwałam ?polifonią wymiarów czasu” – w analogii do wcześniejszej techniki ?polifonii łuków”. Ujmując rzecz najprościej: czas w każdym swym wymiarze (czas w sensie liniowym, czas jako kwadrat, czas jako sześcian etc.) idzie po kole! Z pewnością nie przebiega po linii i z tego powodu pojęcie łuku (który de facto jest linią) straciło dla mnie na znaczeniu.
Połączyłam ?polifonię wymiarów czasu” z inną moją techniką, którą nazwałam ?europejską muzyką transową“ (zajmowałam się nią przez kilka ostatnich lat, próbując wywołać odmienny, medytatywny sposób doświadczania czasu). Kombinacja tych technik pozwala uzyskać mocną konstrukcję formalną, a co więcej, wciąga słuchaczy niejako do środka muzyki – z którejkolwiek strony by się do niej zbliżali.
W utworze można wyróżnić elementy pochodzące z tego samego materiału, ale grane w różnych tempach. Owe tempa tworzą jakby rodzaj perpetuum mobile, a więc również formę koła.
Nie obawiam się użycia czasem klasycznej, tradycyjnej formy – bądź raczej klasycznych elementów brzmieniowych, gdyż forma sama
w sobie nie wynika tylko z brzmienia elementów, ale także ze sposobu, w jaki je łączymy w jedno. Dlatego też można powiedzieć, że Koncert jest bardzo silnie inspirowany muzyką bałkańską. Poza tym, że zastosowałam tu moje techniki, z komponowania czerpałam także czystą przyjemność.
Kiedy otrzymałam zamówienie od Polskiego Radia, postanowiłam napisać Koncert na trąbkę dla Marco Blaauwa. Wykonywał on mój wcześniejszy utwór, Szósty krąg, i jego interpretacja zachwyciła mnie, podobnie jak instrument: czerwona ćwierćtonowa trąbka.
 

Elfen, muzyka baletowa
Pierwsze wykonanie baletu miało miejsce w Arnhem w maju 1998 r.,
z okazji 40-lecia Akademii Tańca. Choreografię opracowała Isabelle van Grimde, grał zespół De Ereprijs. Utwór ten, realizujący ideę ?muzyki transowej”, może być także wykonywany jako samodzielne dzieło muzyczne.
?Muzyka transowa” wywodzi się z wcześniejszej mojej techniki kompozytorskiej, ?polifonii łuków”. Kiedy chcemy w muzyce wyrazić upływ czasu, zmienność zdarzeń, sięgamy po powtórzenia – jak
w muzyce kultur pierwotnych, u Indian czy w muzyce afrykańskiej. Poszukuję takiej właśnie formy za pomocą środków muzyki europejskiej.
Weźmy Czarodziejską górę Tomasza Manna. Powieść ta zaczyna się niezwykle drobiazgowym opisem każdej godziny, nawet minuty. Dalej jednak już na stronie mieści się tydzień, miesiąc, wreszcie rok. Jakby rzeczy działy się szybciej i szybciej. Jeśli przebrnęło się przez pierwsze kartki, przez wielu postrzegane jako nudne, jest się jak
w transie. Przynajmniej coś takiego działo się ze mną.
Właśnie takie uczucie próbuję osiągnąć za pomocą muzyki. Z początku, próbując przyzwyczaić odbiorcę do doświadczenia innego wymiaru czasu, powtarzam nieliczne elementy. Potem – jest ich coraz więcej i więcej, wciąż jednak jest to ściśle kontrolowane, by słuchacz nadal miał skupioną uwagę, podążał za muzyką, był nią zainteresowany.
Hanna Kulenty